Maya -- a bilingual blog

आफ्नै मात्र कुरा बेशी गर्छन मान्छे किन ? चोरीचोरी आफ्नै गोजी भर्छन मान्छे किन ? लक्ष्य सबको आकाश चुम्ने धर्ती बिर्सिएर नचाहेनी आखिर तलै झर्छन मान्छे किन ?

हामी गुर्जा नगरभित्र चल्ने नगर बसको पर्खाइमा थियौं । बस स्ट्यान्ड खाली थियो । बस आउने समय हेर्दा थाहा लाग्यो अझै १५ मिनेट पर्खनु पर्ने रहेछ । प्रत्येक आधा घण्टामा बस त्यो स्ट्याण्ड हुँदै नगरभित्र प्रवेश गर्दोरहेछ । “मंसिरको लास्ट विकमै यति विघ्न जाडो हुने थाहा लागेको भए म समर सेसनका लागि आउने थिएँ ।” जेट्लिना गनगन गर्दै थिई । मलाई पनि लागिरहेको थियो – केहि अगाडि मात्र पिएको तातो कफिले खास प्रभाव पार्न सकेन गुर्जाको ठन्डीमा । भित्रैदेखि थुरथुर कपायो जाडोले । जेट्लिना गुनासो गर्दै थिई – “यो ठन्डीमा मेरा तीन महिना कसरी बित्ने होलान ? आइ एम सो स्केयर्ड !” यहाँको जाडोको शुरुकै भोगाईमा उसले डराउनु अस्वभाविक लागेन । यति कठोर जाडोको अनुभव मैले जीवनभरिमै एकपटक मात्र ६० को दशकको एक साल गरेको थिएँ, जतिखेर हिउँ जगन्नाथ मन्दिरको डाँडाबाट ओरालै ओरालो बेनीसम्म आइपुगेको थियो । करिब एक हप्तासम्म बेनी नगरमा बिधुत तथा सञ्चार सेवा सुचारु हुन नसकेको त्यो सप्ताह मेरा समकालीन धेरैका लागि अविष्मरणीय छ । अतः उसको गुनासोमा मैले केहि बोलिनँ । उसले धेरै बेरसम्म  गनगन गरिराखी ।  स्ट्यान्डमा बिस्तारै यात्रुहर

“ओ माई गड, इट्स वन्डरफूल ल्यान्ड !” बसबाट झरेपछि युवतीले यहाँ भन्दा बढी एक शब्द अरू केही बोलीन । मलाई पनि उतिबेलाको गुर्जा गाउँ र यतिबेलाको गुर्जा नगरमा आकाश पातालको फरक लाग्यो । प्राकृतिक सुन्दरतामा मानिसको जादुमयी कलात्मकता मिसिदाँको परिणाम हुनुपर्छ – यो नगर ! यति बिघ्न परिवर्तन भएको हुनुपर्छ भन्ने मैले सोचेकै थिईन । म हुस्सु मान्छेले यहाँ आउनुभन्दा पहिले गुगलिङ गर्नुपर्ने थियो, कम्तिमा पनि केहि भिडियो र तस्बीरहरू हेरेर यो नगरका केही तस्बीर र भिडियोहरू हेर्नुपर्ने थियो । हतारमा घुमघामको कार्यक्रम बनाएर हुर्रिदै घुम्न आउँदा यात्रा धेरै अस्तब्यस्त हुँदो रै’छ भन्ने सिकाई भयो, यो पालीको घुमघाममा ।  हठात् मलाई जेट्लिनाको याद आयो, उसलाई वरिपरी हेरेँ । कतै देखा परिन । मन अलिकति आत्तिएर आयो । लाग्यो – केहि भन्दै नभनी हिडेकी उसको चिन्ता के गर्नु ? अरूको ख्याल नगर्ने मान्छेको एकोहोरो खोजी मैले मात्र के गर्नु ? अर्को मन लाग्यो, छोरीको उमेरकी युवती छे, छोरी नै नभएपनि छोरी जस्तै त हो नी । छोरी सम्झिएर भए पनि उसको ख्याल गर्नु मेरो दायित्व हो । तन्नेरी मन उम्लेर आयो – केको छोरी झैं हुनु ? त

... मैले उसको प्रस्ताव अस्वीकार गर्नु भनेको, उसको ठोस अपमान गर्नु ठानेँ । र, असहज हुँदाहुँदै पनि आफूसँगै बस्न गरेको उसको प्रस्ताव स्वीकार गरिदिएँ । लाग्यो, यहि हो हामी पुराना युगका मान्छेहरूको पहिचान – हरहालतमा दोश्रो पक्षको चित्त नदुखाउनु ! आफ्नो हार्दिक आग्रहलाई मैले विनम्रतापूर्वक स्वीकार गरेपछि युवती अझ अरू निभर्य खुल्न थाली । सन्तुष्टिको मुस्कानसहित उसले भनि – “थापाजी, यू आर रियल्ली स्वीट म्यान !” उसका कोमल औलाहरू मेरो चेपुमा चलिरहेका थिए । बेलाबेलामा उसका कोमल औंलाहरूले मलाई अप्ठ्यारो पारिरहँदा समेत असहज महशुस भएको प्रतिक्रिया दिनै मन लागेन । सोचेँ – यसैगरि धेरैबेरसम्म उसका मायालु औंलाहरूको मनपरी चलिरहोस मेरो स्थुल भरी । जेट्लिनाले आफ्नो शीर मेरो काँधमा अड्याई । र, यात्रा अवधीभर आर्जित सबै थकान एकै निमेशमा बिसाउने अहोभाग्य पाएको जस्तै गरी । गन्तब्यमा पुग्ने समय निकै कम हुँदै गएको थियो । मनभरी अनेक कुराहरू खेलिरहेका थिए । त्यती विघ्न चञ्चल त म होइन, तर चञ्चलताले एकतमास अठ्याउँदै लग्यो मलाई । गाजाल टाँसेको भन्दा चम्किला एक जोर आँखाहरूले पुलुक्क हेर्दै जेट्लिनाले सोधी – तपाइँ पहिल

...लञ्चको प्याकेट रित्तिसकेको थियो । युवतीले पुलुक्क मतिर हेरी । मैले थाहा पाइहालेँ उसको मनोदशा । मनमा लागिरहेको थियो, छोरीकी उमेरकी युवतीसँग परिचय गर्नुको तुक के नै रहला र ? मनमनै यस्तै सोचिरहेको मलाई उसको कुटिल मुस्कानले झस्कायो । म केही भन्न खोज्दै थिएँ, तर उसले मादकताले भरिएको मुस्कान छाड्दै भनी–“खै त थापाजी, हजुरले आफ्नो इन्ट्रडक्सन दिएको ?” बसको गति केही धिमा भयो । बस उकालो चढ्दै थियो । लम्सुङलाई पछाडि पार्दै देउराली तिर उकालो चढ्दै गरेको बसभित्र म युवतीसँग संवादमा लिप्त थिएँ । उसलाई मैले मेरो परिचय दिन जरुरी थियो । र, मैले परिचय दिएँ–“अँ, मेरो नाम बुद्धिमान थापा । उमेर ५६ वर्ष । र मलाई घुम्न मन पर्छ ।” युवतीले फिस्स हाँसो हाँसी । सायद उसलाई मेरो नाम अचम्म लाग्दो हुनुपर्छ । “अँ साँच्ची थापाजी, पहिले पहिलेका मान्छेहरूका नामहरू साँच्चिकै उराठलाग्दो हुने किन हो ? जस्तो मेरो ड्याडको नेम हरीप्रसाद, चाचाको नेम रामप्रसाद...!” म चुपो लागेर बसेँ ऊसँग प्रतिवाद गर्नु औचित्यहीन लाग्यो मलाई । यसपछि निकैबेरसम्म हामी चुपचाप बस्यौँ । युवतीले संवाद अगाडि बढाउन थाली–“हजुर किन तपाईँका जमानाको म

...युवती फेरि पनि उस्तै हतारोमा बसभित्र छिरी र हुर्रिदै सिटमा आएर बसी । हाम्रो यात्रा पुनः शुरु भयो । मुनाको ब्यावसायिक पशुपालन र माछापालनका बारेमा अलिकति भए पनि हामीले जानकारी पाएका थियौं । म जस्ता अघिल्ला पुस्ताका मानिसहरुलाई यस्ता ब्यावसायिक अभ्यासका बारेमा किन पनि थाहा हुनु आवश्यक छ भने ती दृश्यले हाम्रा पुस्ताका मानिसहरुका इमान्दार प्रयास र अविरल मेहनतका बारेमा धेरै कुराहरु स्पष्ट पार्ने काम गरेका छन । अहिलेका युवाहरुका जस्तो ‘बिन्दास’ जिन्दगी हामीले चाहेर पनि बिताउन पाएनौं । तर यसका बारेमा अहिलेका युवा पुस्ताले थाहा पाएर पनि बुझपचाएका हुन वा अज्ञात नै हुन उति गम्भिरतापुर्वक आफूलाई प्रस्तुत गर्दैनन् । त्यसकारण पनि युवतीसँगैको यात्रा उती रुचीकर लागिरहेको थिएन मलाई, अझ झन ऊ बस्ने र बस अगाडि बढ्ने काम एकैपटक भएपछि ऊ मेरै काखमा घोप्टिन आइपुग्दा पारो नतात्ने कुरै भएन, सम्हालिन खोज्दा खोज्दै मुख खोलीहालेँ – “हत्तेरि के गरेको यस्तो ?” उसलाई खासै ग्लानीबोध भएन । उसले सोची सायद, त्यो उसको भूल थिएन । शिघ्र आवेगमा आएपनि उसको ढेपाइले मेरो शरीरभरि अस्वभाविक तरंगहरु सञ्चार गरिदियो । ऊसँगको स्प

... मैले यात्रा गरिरहेको जस्तो गाढा निलो रंगमा अङ्ग्रेजी बर्णमालाको ‘टि’ अक्षर लेखिएको बसमा यात्रा गर्दा हुने सबभन्दा महत्वपूर्ण फाइदा भनेको गन्तब्यमा नपुगिन्जेल यात्राका क्रममा पर्ने ऐतिहासिक तथा पर्यटकीय क्षेत्रहरुको पनि आनन्दपूर्वक दृश्यावलोकन एवं भ्रमण गर्न पाइनु रहेछ भन्ने यो यात्राका क्रममा मैले अनुभूत गर्न पाएँ । २० मिनेट पहिले ताकममा आधा घण्टासम्म रोकिएको बस फेरि मुनाको पल्लोपट्टिको यस पाल्टेभिरमा आएर रोकिएको थियो । यसरी विभिन्न महत्वपूर्ण र दर्शनीय ठाउँहरुमा बस पटक पटक रोकिदा यात्राको अवधी अलिकति लम्बिन पुग्दो रहेछ ।   त्यो पाल्टेभिर ३२\३३ वर्ष पहिले जागिरका क्रममा म आउनुभन्दा निकै भिन्न देखियो । उहिले यहाँ बारीका स–साना चोक्टाहरु थिए, अहिले त्यस्तो देखिएन । बारीका धेरैजसो पाटाहरु आकर्षक तरिकाले सम्माइएका थिए । प्राकृतिक सौन्दर्यतामा मानवीय सीपको उच्चतम प्रयोग जस्तो लाग्यो, मलाई । वरपरको मनमोहक दृश्यले युवती खुबै सम्मोहित भई – “ओ माइ गड, कस्तो ब्युटिफूल नेचर !” स्थानीय जातको बाख्रीको सानो पाठी उफ्रिदै उसको नजिकै आइपुग्यो, बडो मायापूर्वक युवतीले सेतो पाठीलाई च्याप्पै समाती

...“तपाइँ यो भन्दा पहिले पनि यहाँ आउनु भएको थियो ?” झ्यालबाहिरका मनोरम दृश्य एकटकले हेरिरहेको मलाई झस्काउँदै उसले प्रश्न गरी ।  “अँ आ’को थिएँ, लगभग ७–८ पटक म यहाँ आइसकेको छु । जागिरको शिलशिलामा ३२/३३ वर्ष पहिले यो भेगतिर म आइराख्नु पर्थ्यो ।” बोल्दै गर्दा अलिकति नोस्टाल्जीक हुन पुगेँ – “दरबाङ बजारसम्म कच्ची सडक थियो । साढे दुई घण्टा लाग्थ्यो, माइक्रो बसमा चढेर आउँदा ।” “माइक्रो बस ? के भन्या नि त्यस्तो ?” युवतीले माइक्रो बस भनेको थाहा पाइने सायद । प्रतिप्रश्न गरी । “अँ, माइक्रो बस !” झर्को नमानी, उसका हरेक सवालका जवाफहरु दिनु मैले मेरो आफ्नो दायित्व सम्झिएँ । कारण, उसले यात्राको मेरो एकाकीपनलाई थोरै भएपनि दूर गर्न सघाउ पुर्याउँदै थिई । अझ उसले ड्रिङ्क्स सौजन्य गरेको गुण पनि फर्काउनु थियो मलाई । उसलाई माइक्रोबसका बारेमा बुझाउन थालेँ – “हाम्रो पालामा एउटा सानो बस हुन्थ्यो । त्यसको क्षमता त्यस्तै १७/१८ जना यात्रुको हुन्थ्यो । र, माइक्रो बस ब्यवसायी समिति मार्फत यस्ता बसहरु सडकमा गुड्ने गर्थे । पूरापुर ३५ देखि ४५ यात्रुहरु बोकेर धूलो उडाउँदै गुड्थे ती गाडी कच्ची सडकमा । हो, म पनि अन्य

पहिलो भाग पढ्न यहाँ थिच्नुस दोश्रो भाग पढ्न यहाँ थिच्नुस तेस्रो भाग पढ्न यहाँ थिच्नुस ...युवतीले मलाई वियरको एक बट्टा दिई र बडो विनम्रतापूर्वक पिउनका लागि आग्रह गरी । उसले दिएको वियर मैले सहजतापूर्वक स्वीकार गर्न सकिनँ । म वियर नपिउने भद्र ब्यक्ति त होइन तर घाम नडुब्दै पिउने बानी पारेको छैन मैले । पिउनका लागि खासमा मलाई सप्ताहन्तका तीन रात र दुई दिन अत्यन्तै उपयुक्त समय हुन जस्तो लाग्दछ । तर उसले ज्यादै कर गरेपछि उसले माया गरी दिएको मीठो उपहार मैले स्वीकार नगरी रहन सकिनँ । बियर चीसै थियो । म तीन छक परेँ – उसले आफ्नो झोलाबाट भर्खर झिकेर दिएको वियर कसरी चिसै रहन सम्भव भयो ? वियरको एक चुस्की लिएपछि मैले आफ्नो जिज्ञासा राख्दै सोधेँ – ‘हैन, यो तिमीले आफ्नो झोलाबाट भर्खर मात्र झिकेर दिएको वियर यतिविघ्न चीसो कसरी सम्भव भयो ?’  ‘उ त्यहाँ देख्नुभएन फ्रिज ? त्यहीँबाट लिएको नि !’ चालकको ठीक पछाडिपट्टिको खालीभागमा देखाउँदै उसले बताई । त्यहाँ चारजना अन्य यात्रुहरु पनि लाममा थिए । सायद ती मध्ये धेरैको रोजाई वियर नै हुनुपर्छ । चीसो वियर ।  केही मिनेट पहिले शिबाङक्रसमा भएको दुर्घटनाका विषय

यसरी सिन्की झैं कोचिन्छ यात्रुहरू । तस्बीर  सहारा संसार डट कम  मलाई हाम्रा सार्वजनिक सवारीहरुमा यात्रा गर्न एकदमै मन लाग्दैन । तर विवश परिस्थितीका कारण सार्वजनिक सवारीहरुमा यात्रा नगर्नका लागि अर्को भरपर्दो र मितव्ययी विकल्प पनि मसँग छैन । त्यसैले, सार्वजनिक सवारीका लागि म त्यस्तो यात्रु हो – जसको हरेक यात्राको पहिलो र अन्तिम रोजाई नै कालो नम्बर प्लेट लपेटेका थोत्रा भारतीय गाडीहरु नै हुन । र, चुपचाप वर्षौदेखि म ती सवारीहरुका माध्यमले हजारौं माइलको दुरी यात्रा गर्दै आएको छु । काला प्लेटका गाडीहरुमा यात्रा गर्दा म सधैं निम्छरो र हेपिएको महशुस गर्दछु । मेरो आत्मसम्मान वा स्वाभिमानको एक अक्षरको पनि त्यहाँ कसैलाई मतलब हुँदैन । अरु त अरु म आफुले रकम तिरेर बसेको स्थानमा आफुले चाहेजसरी सहज र स्वतन्त्र तरिकाले बस्न समेत पाउँदिन । मैले धेरै पल्ट, धेरै ठाउँहरुमा ओहोरदोहोर गर्दा मसहित दुईजनाको स्थान भएको जिपहरुमा चढ्दा, सवारीका चालक तथा सहचालकले त्यो तीनजना अटाउने स्थान भएको जिकिर गरी थप एकजनालाई चढाएको देखेको छु । र, यस्तो गल्ती गर्ने सवारी चालक र उसका सहयोगीहरुलाई कारबाही गर्ने अख्तियार

पहिलो भाग पढ्न  यहाँ थिच्नुस दोश्रो भाग पढ्न  यहाँ थिच्नुस .... उपन्यासको मुख्य पात्र छ– राजेश । सायद उपन्यासकार थकालीले हाम्रा पालाका सुपरस्टार नायक राजेश हमालको नामलाई सम्मानपूर्वक आफ्नो सृजनामा स्थान दिनका लागि यस ‘राजेश’ पात्रको जन्म गराएको हुनुपर्दछ । मैले सानो अडकल काट्छु । किनकी, पाँच दशक भन्दा बढी नेपाली चलचित्रमा क्रियाशिल जीवन बिताएका तत्कालिन नायक हमालको नामलाई अहिलेका पुस्ता पनि उत्तिकै सम्मानपूर्वक लिने गर्दछन । झन ३ हप्ता पहिले रिलिज भएको उनी निर्देशित चलचित्र ‘शहरको एउटा बन्द कोठा’ एकै समयमा रिलिज भएको समकालीन बलिउड सिनेमा ‘मैं तुम्सें आगे’ को इन्डिया बाहेकको एशियाली कलेक्सनको बराबरी गरेपछि त हमालको व्यक्तित्व मिथक बन्न पुगेको छ । सम्मानित मदन पुरस्कार प्राप्त थकालीको यो उपन्यासको राजेश पात्र तीनै महानायकको नामबाट अत्याधिक प्रभावित हो वा होइन म अड्कल काट्नुको अलावा ठोकुवा नै चाँहि गर्न सक्दिन तर म विश्वस्त छु, उपन्यासको पात्र ‘राजेश’ जीवनप्रति उत्तिकै आशावादी चित्रित गरिएको छ, जति महानायक हमालले उतिबेला अभिनय गरेका कतिपय चलचित्रमा उनले भूमिका निर्वाह गरेको पात्र जी