Maya -- a bilingual blog

अबकी बार मोदी सरकार ! यो त्यहि नारा थियो जसले केहि महिना अगाडि विश्वकै सबभन्दा ठूलो लोकतान्त्रिक देश भनिने भारतलार्इ जुरूक्कै उचाल्न सक्यो । राजनीतिलार्इ फोहोरी खेलको संज्ञा दिने करौडौं भारतीय युवाहरु समेत आफ्ना सम्भावित प्रधानमन्त्रीको पक्षमा खुलेर अगाडि आए । ती युवाहरूको समर्थन त्यसै सजिलै पनि आएको थिएन् त्यसमा कहि न कतै समृद्द र विकसित भारतको सपना गाँसिएर आएको थियो । र, भारतीय युवाहरूलार्इ के विश्वास लाग्यो भने पछिल्लो दशकदेखि २९ वटा प्रान्तहरू मध्ये अत्यन्तै तिब्रतर विकासको गति समातेको गुजरात प्रान्तको नेतृत्वको मुख्य कमाण्ड सम्हाल्दै आएका नरेन्द्र दामोदरदास मोदीको प्रेरणामा आधुनिक भारतको खास प्रगती सम्भव छ । फलतः नमोक्रेज यसरी ह्वात्तै बढ्न पुग्यो कि जसको लोकप्रियताको तेजले एकदशकभन्दा बढि केन्द्रिय राज्यसत्ता सञ्चालन गरिररहेको कांग्रेस आर्इ संविधानतः संसदमा प्रमुख प्रतिपक्षीको हैसियत प्राप्त गर्न पनि असमर्थ रह्यो । संक्षेपमा भन्दा मोदीको उदयले पारम्परिक शक्तिको पत्तासाफ हुन पुग्यो । र, तिनै चमत्कारिक नरेन्द्र दामोदरदास मोदी उनकै अनुसार, दोश्रो पटक एक सुन्दर हिमाली राज्यको भ्रम

..... टेबलमा सलादले भरिएको एउटा रिकापी ल्याइपुर्‍यायो – वेटरले । गाँजरको टुक्रा निकालेर निकै कामुक तरिकाले जेट्लिनाले गाँजरको टुकाबाट सलाद खाने कामको उद्घाटन गरी र गम खाएर भनी – कसरी म्यानेज भा’थे त्यति धेरै पोलिटिकल पार्टीहरु ? मसँग उसको यो बौद्धिक प्रश्नको जवाफ थिएन । त्यसकारण, जवाफ दिनुभन्दा पहिले मैले सलादले भरिएको रिकापीबाट मुलाको एउटा टुक्रा उठाएँ र मुखमा हालेँ । अनि यस्तो जवाफ दिएँ – “पार्टीहरु म्यानेज कसरी हुन्थे भन्दा पनि त्यतिखेरको सिनारियोको बारेमा बताउनु उपयुक्त हुन्छ भन्ने लाग्छ । सुन् जेटू त्यतिबेलाको त्यो समय अहिले तिमीहरुले सोचेको वा भोगेको भन्दा निकै कठिन समय थियो । इतिहासमै पहिलो पटक संविधानसभा मार्फत संविधान लेखनका लागि निर्वाचन गराइएको थियो । जे जे काम जुन समयसीमाभित्र गर्नु पर्ने थियो ती त्यसरी सम्पन्न गर्न सकिएका थिएनन् । तत्कालिन पोलिटिकल लिडरहरुको भिजन र राष्ट्रिय मिसनमा विरोधाभाष थियो । त्यसकारण, न त्यतिखेर पोलिटिकल लिडर्स नै आफ्नो पर्सनालिटि म्यानेज गर्न सकिरहेका थिए न त ती ५० भन्दा बढि पोलिटिकल पार्टीहरु नै म्यानेज थिए !” गाँजरको एउटा टुक्रा हातमा लिएपछि

ए, साँवा अक्षर चिनेर बुद्दिजीवीको पगरी गुथ्नेहरू हो - सुन, बुझार्इको गहिरार्इ शब्दको स्वरूपमा पाइँदैन त्यसको एकदम आवरणीय  संरचनामा भेट्टिदैन । तसर्थ मेरो आब्हान छ - तिम्रा मरन्च्यासे बौद्दिकताले मेरा शब्दहरूको अर्थको भेऊ पाउँदैन् । बन्द गर तिम्रा बकबासहरू, र, निषेध नगर मेरा शब्दहरूलार्इ ! तिमी अक्षरमा अक्षर मात्र देख्छौं शब्दमा खाली शब्द मात्र भेट्छौं के अक्षर फगत अक्षर मात्र हो ? के शब्दमा कुनै गाम्भीर्यता हुँदैन ?  तिमी किन इन्कार गर्दछौं ? कि, एक अक्षरमा सिंगो ब्रम्हाण्ड वशीभूत छ !  तसर्थ मेरो आब्हान छ - तिम्रा मरन्च्यासे बौद्दिकताले मेरा शब्दहरूको अर्थको भेऊ पाउँदैन् । बन्द गर तिम्रा बकबासहरू, र, निषेध नगर मेरा शब्दहरूलार्इ ! तिमी एक दीर्घरोगी नै हौ जसलार्इ छ - ज्ञानको कुपोषण  - बुझार्इको पोलियो - समीक्षाको रतन्धो र, छ - शब्दको फोविया  ए, शब्दहरूबाट डराउने डरपोकहरू हो  तसर्थ मेरो आब्हान छ - तिम्रा मरन्च्यासे बौद्दिकताले मेरा शब्दहरूको अर्थको भेऊ पाउँदैन् । बन्द गर तिम्रा बकबासहरू, र, निषेध नगर मेरा शब्दहरूलार्इ

केहि दिनदेखि यता सामाजिक सञ्जालमा ' विद्वान ' नेपालीहरूको तारो भएको एउटा नाम हो – पशुपति शर्मा । पछिल्लो दशक नेपाली लोकसंगीतमा चर्चीत गायकका रूपमा परिचित शर्मा विशेषतः रोर्इला गीतका लागि परिचित छन् । उनका गीत मैले धेरै त सुनेको थिइँन, तर म्याग्दी महोत्सबका केहि संस्करणहरूमा उनको प्रस्तुतीले नेपाली लोकसंगीत प्रतिको मेरो चाह थोरै भएपनि बढाएकै हो । नत्र त किशोरवास्था ताकाको नेपाली पप एवं हिपहप संगीतको पारखी म, लोकगीत सुन्नेहरूलार्इ ' पाखे ' ठान्दथेँ । नेपाली हुनुको नाताले लोकगीतका बारेमा ज्ञान हुनैपर्छ वा पर्दैन भन्ने मान्यतामा म उती गम्भीर छैन । तर नेपाली भएरै पनि नेपाली लोक संस्कृतीलार्इ हेयका भावले हेर्ने मेरो किशोरावस्थाको त्यो सोच घटिया र निम्नस्तरको थियो भन्नेमा म ढुक्क छु । यति हुँदाहुँदै पनि बिस्तारै नेपाली लोक संगीत सुन्दै जाँदा यो अझ अरू कर्णप्रिय लाग्दै आएको छ । तर पछिल्ला बर्षहरूमा नेपाली लोकसंगीतका नाममा तयार पारिएका सस्ता र कोठे भाकाहरूले नेपाली लोकगीतको मर्मलार्इ प्रहार गरेको कुरामा सायदै कोही असहमत होला । उसो त पशुपति शर्माका गीतहरू त्यति धेरै मेहनत साथ त

- मुक्ति पौडेल दश कक्षाको टेस्टमा फेल भएपछी दर्वाङ बजार चाहारेर लाहुरेको भारी बोक्नु मेरो दैनिकी थियो । लाहुरेको भारी नपाएको बेला चितवनतिरबाट आएका राता कुखुरा बोकेर गाँउ गाँउ डुलेर बेच्नु वाध्यता जस्तै थियो । रातो कुखुरा हेर्दा लोकल जस्तै देखिने मासु चाम्रो हुने भएकाले सबैले मन पराउथे । खासगरी रक्सी पसलमा त चाडै नै सकिन्थ्यो । के गर्नु  !  परिवार पाल्नै प र्यो । भारी तथा कुखुरा नपाएको दिन दर्वाङका होटलहरुमैदिन वित्थ्यो । भर्खरको देखेर हो या आफ्नै दौतरी जस्तै ठानेर प्राय लाहुरेहरुले मलाईनै भरीया बनाउन खोज्थे । दलाललाई पासपोर्ट बुझाएको दुई महिना भैसकेको थियो । एक दिन एउटा लाहुरे आयो । कालो चस्मा ,  टि सर्ट र जिन्सपाईन्ट लगाएको ,  गोरो छाला भएको । आँखा र नाकले मात्र नेपाली भएको छनक दिन्थ्यो नत्र विदेशी जस्तै देखिन्थ्यो । हुन त प्राय लाहुरेहरु भर्खर आउदा यस्तै देखिन्छन । महिनादिनमै पछि हामी जस्तै हुन्छन् । छतमा राखेको सुटकेस झार्ने क्रममा खलासीले  मान्छेकोभन्दा दोव्वर भाडा लाग्छ भन्दा अनुहार केही विगारेपनि उसले केही भनेन । म आफ्नो रोजगारदाता पाएकोमा भित्र भित्रै दंग थिए । पुर्याउने