Maya -- a bilingual blog

ने पालीहरूको बुद्धि पछि आउँछ भन्ने कुरा म्याग्दी बेनीमा हालै घटेको एक घटनाले पुष्टि गरेको छ । हुन पनि हामी नेपालीहरू योजना निर्माण गर्दा समय, सन्दर्भ, आवश्यकता वा कुनै पनि आधारका बारेमा केही सोच विचार नै नगरी ठ्याम्मै पारेर कार्यक्रमको योजना तयार पार्छौ अनि पछि छक्क पर्दै भन्छौं – हत्तेरी यसो नगर्नुथ्यो ! हो, यस्तै घटना माघेसंक्रान्ति मेलालाई पोहोर परार झैं महोत्सवको रुपमा मनाउने शिलशिलामा सडक खाना महोत्सवको आयोजना गर्ने समय केही धार्मिक कुराहरुलाई आयोजकले ध्यान नदिदाँ उनीहरु नराम्ररी चुक्न पुगेका छन् । त्यति मात्र हैन् उनीहरुको मनमा नराम्ररी छटपहाट शुरु भैसकेको छ । माघेसंक्रान्ति मेला मनाउने परम्परालाई निरन्तरता दिने क्रममा यो पालि उद्योग बाणिज्य संघ म्याग्दीको महिला उद्यमी संघको हुस्सु टिमले आवश्यक विचार गर्न नसक्दा सूर्यग्रहण दिनको सडक खाना महोत्सव पो आयोजना गर्न पुग्यो ! न उनीहरुले त्यसो गर्नु भन्दा पहिले सोचे न त उनीहरुका पुरुष उद्यमी साथीहरुले पात्रो हेर्न भ्याएर ग्रहणको दिन खाना खानु हुँदैन भन्ने थाहा नै पाए ! यो कुन हदसम्मको मुर्खता हो कु्न्नी ?धार्मिक ग्रन्थहरूमा मात्र

साहित्यकार ध्रुबलाल शर्मा, म्याग्देली साहित्यिक फाँटमा उमेरका हिसाबले चाउरिएका र लेखनका हिसाबले माझिएका ब्यक्ति मानिन्छन् । उनी आफ्नो विद्यार्थी कालदेखि नै नेपाली साहित्यको क्षेत्रमा यसरी गाँजिए कि उनी विज्ञानका एक असल छात्र र इतिहास अनि भुगोलका कुशल शिक्षक हुन् भनेर कमैले मात्र विश्वास गर्ने चरित्रका रुपमा स्थापित हुन पुगे । सामाजिक विसंगती र राजनीतिका खेलाडीहरुले प्रदर्शन गर्ने अराजनीतिक गतिविधीका उनी सबैभन्दा उच्चस्तरको विरोधीका रुपमा चिनिन थाले । उनको लेखन शैली र क्षमतामा पाठकहरु यति विश्वस्त भेटिन्छन्, जब कोही एक व्यक्तिले उनलाई मन नपर्ने केहि गरिदियोस् त उक्त व्यक्तिको प्रवृतिलाई दर्‍हो हुर्मत लिने सामथ्र्य उनको कवितामा छ ! तर यसो गर्दा उनी धेरैपटक चुकेका पनि छन् आफ्ना सृजनाहरूमा । तथापि उनी म्याग्दीको साहित्यलाई यहाँसम्म ल्याई पुर्‍याउनका लागि दिनरात नभनि साधनारत एक इमान्दार साहित्यिक साधक हुन भन्नेमा दुई मत रहदैन् । आफ्नी प्रिय आमा मन्दोदरी शर्माबाट प्रभावित अनि उत्तिकै बढी प्रेरित भएर साहित्यमा लागेको बताउने शर्माले आफ्नो पहिलो साहित्यिक कृति नै आमाको समर्पणमा “आमाको सम्झना” न

एकदिन राष्ट्रप्रेम मनमा अत्यन्तै गढेपछि मैले लेखेथें – " दे श रूँदा रोएन कि कठोर हाम्रा मन, देशलाई दुख्दा मलाई दुख्ने चोट पठाईदि नु !" किन बहकिएर मैले यस्तो लेख्न पुगेँ अहिले आएर बुझ्न सकेको छैन मैले, तथापि एक आम नेपाली नागरिक भएको नाताले मात्र मेरो मनमा यो भावना आएको हो भन्ने मैले बुझेको छु । हुनपनि, पछिल्ला समयमा विकसित हुँदै गएका अराष्ट्रिय गतिविधी र अराजकताले म र मजस्तै थुप्रै आम नेपालीहरुको मन दुखेको मैले नजिकैबाट अनुभव गर्न सकेको छु । पौष तेस्रो साता म काठमाडौंमा थिएँ । एकदिन रत्नपार्क जादै गर्दा त्रि–चन्द्र क्याम्पसको सडकपेटीमा म २–३ जना स्कुले विद्यार्थीहरूको एक सानो झुण्डको अगाडि हिडिँरहेको थिएँ । त्यो झुण्डको एक किशोर आवाज मैले सुनेथेँ – “साला ! मलाई नेपाली भएर जन्मिनु परेको कस्को श्रापले होला !” मलाई त्यो किशोर आवाजले स्तब्ध पा¥यो – “विचरा ! कति निर्दोष छ ऊ ? र, कस्तो विडम्बनापूर्वक आफू नेपाली हुनु परेकोमा दुःखी बनेको ! म चुपचाप अगाडि बढे । त्यो बिडम्बनायुक्त आवाज निकाल्ने किशोरलाई पछाडी फर्केरसम्म हेर्ने साहस गर्न सकिनँ । हुनपनि, उसले बोलेको यो यथार्थले मलाई बिझ

अस्ति नै, उनीहरूले मलाई प्रेमको बारेमा धेरै सिकाउन खोजेका थिए । र पनि मैले बुझ्न सकिन कि, प्रेमको बारेमा । म सधैं, प्रेमलाई तौलिन खोज्थेँ व्यर्थका चिजहरूसँग गुन्द्रुकसँग, खोलेसँग । र, असारे झरीसँग । तर, आज आएर मलाई थाहा लाग्यो– प्रेम सागर रहेछ, सम्राटलाई तयार पारिएको चौरासी व्यञ्जन रहेछ । र, रहेछ माघमासको एउटा अति शान्त बर्षा जसले बेशीमा शीतलता अनि लेकमा, एक अञ्जुली हिमपुरी ल्याएर आउँछ ।                            ०६१ माघ

हामी सबै भिखारी निरीह र विपन्न, आस्थाका भिखारी दयाका भिखारी र, परिवर्तनका भिखारी कृत्रिम आस्था घोकेर सिद्धान्त रटेर र, पिछलग्गु भएर व्यवहार शुन्यः बनेका हामी भिखारी आस्थाका । पिछडिएका अनि हुर्मत नभएका चेतनाशून्यः आत्मस्वाभिमान गुमाएका दया नपाई नबाँच्ने ओत नभइ बढ्न नसक्ने हामी भिखारी दयाका । मुठ्ठी नकस्ने संघर्ष वा आन्दोलन नहाँक्ने नबुझ्ने, नसुन्ने अनि बोध नगर्ने आशामा बाँच्ने तर केही नगर्ने सधैं पछि, अन्तिम र ओरालो झरेका हामी भिखारी परिवर्तनका ।

तिमी आफू ठीक र अरू बेठीक तिमी जान्ने अनि बाँकी नजान्ने मात्र तिमी असल र अरू सबै खराब भन्दैनौ र गर्दैनौ, त्यसैले तिमी नयाँ प्राणी हौ हो, तिमी अमान्छे ! यदि तिमी विश्वस्त हुँदैनौ, चाकडी, चाप्लुसी र चम्चागिरीमा जबसम्म तिमीलाई लागिरहन्छ, सत्य, सत्य नै हो, असत्य, सधैं झुटो नै हुन्छ अब मलाई सन्देह लाग्दैन तिमीलाई भन्नलाई – ए अमान्छे ! जतिखेर तिमीलाई लाग्दैन तिमी बोल्यौ\बोलेनौ अरूलाई पोल्यौ\पोलेनौ, वा, त्यो पीडामा डुबिरहँदा तिमीले खित्का छोड्न जानेनौ, अब त साँच्चिकै प्रमाणित भयौ, तिमी संसारकै एकमात्र  – अमान्छे !

केही नागरिकहरु आव्हान गर्दैछन् – दण्डहिनताको हु्ँदै भएन अन्त्य, आऔं नौला कुनै अपराध गरौं । केहि बु्रजुकहरु अपिल गर्दैछन् – अझै सुध्रिएन शासकहरुको व्योहोरा, आऔं यिनलाई बहिष्कार गरौं । आम मान्छेहरु सडकमा चिच्याई रहेछन् – देश हाँक्नेहरु हुँडार निक्ले, आऔं यिनलाई नैतिकता सिकाऔं । राष्ट्रवादीहरु विच सडकमा उफ्रिरहेछन् – देशप्रेमीहरु लोप हुन आँटे, आऔं हाम्रा छातिमा, आफ्नै देश खोजौं । तर, युग–युगदेखि म एक्लै भुत्भुतिरहेछु – कति खप्नु यस्तो पीडा ? आओ सबै पागल बनौं !

काँडा हुन्छ गुलाफमा तरपनि जाति फूल्छ प्रीत करकापमा तरपनि जाति शुरु नभै सिद्धिएकी हाम्रा कुराकानी लुक्छ प्रीत तापमा तर पनि जाति रित्तिएकी सम्झना तिम्रा छातिभरीका दुख्छ प्रीत नापमा तरपनि जाति कहाँ छुटे हातहरु थाहै नभएर सुक्छ प्रीत रापमा तरपनि जाति

मेरो भित्तामा उभिण्डो परेको पात्रोले प्रत्येक शरदमा एउटा दौडको आयोजना गर्दछ – मेरो विवश नगरमा ! काठमाण्डु घोर्ले खसीको पछि दौडन्छ, बाजुरा उसिना चामलका लागि उछिट्टिन्छ । धरान फेसनको एक श्रृङ्खला बनाउँछ । सोलु हिउँको चीसो बतासमा कठ्याङिग्रएर रोइदिन्छ, दशगजा साँघुरिएर आफैभित्र थाहै नपाई बिलाईदिन्छ । सुनसान गल्लिहरुमा कर्कश आवाजहरु सुनिन्छ, भीडहरुमा आवाज गुपचुप भैदिन्छ, प्रत्येक शरदमा एक दौड हुन्छ, मेरो नगरमा । आशा लिएर आउने दौड आशा बोकेर लैदिन्छ, सफल होला कि भन्ने दौड निरर्थक भैदिन्छ, तथापी युग–युगदेखि प्रत्येक शरदमा एक दौड हुन्छ मेरो नगरमा । फगत एक दौड हुन्छ, मेरो विवश नगरमा !

किनारामा बाँच्दै आइरहेको एक मान्छे, खोलाको अनियमित रफ्तारमा जिन्दगी छाम्दै भन्छ – छि ः यो जिन्दगी कहिले उर्लन्छ खोला झैं र, त सधैं पल्टिन्छ– बगरको ढुंगा भै । हिजै त हो, यहाँ माछाहरु भेटिन्थे लेकबाट झर्दै, मुढा पल्टिन्थे पानीका सतत् वेग देखिन्थे त्यसैले, माछा टिप्ने मान्छेहरु मुढा बटुल्ने मान्छेहरु र, वेगसित अतालिने मान्छेहरु थिए – खै, अचेल ? ती सबै कहाँ हराए ! त्यस्तै पाउँछ ऊ आफूलाई हिजाँल न कोही, न केही वर्षातमा उर्लेको खहरे र, हिउँदको त्यसैको वेग झैं ।

१. सबेरै पशुपतिबाट एउटा थालिभरी फूल, चन्दन र आशिष लिएर कुदेको हुन्छ, शिवराम बस स्टपहरुमा । बेलुकी, बस स्टपहरुबाट त्यही थालिमा दाम, गाली र घृणा भरेर निस्केको हुन्छ, शिवराम सोमरसको खोजीमा । २. बिहानै, चिम्सा आँखा मिच्दै कुर्ता सलवारमा सीता झैं सजिएर हिडेकी हुन्छे, मेनका पाठशालामा । सम्साँझै पाठशाला–घर–बजार सबैतिरबाट फर्केर सीर्फ छालाका कपडामा नाचेकी हुन्छे, मेनका नाँगा डान्सबारमा । ३. रात ननिख्रिदै, झिसमिसे मै ठेलामा राखेर सामल भोक बेच्नको लागि निस्केको हुन्छ, कर्मसिंह चोक, चौतारी र चौरस्ताहरुमा । धेरै अबेरसम्म ननिख्रिन्जेल बटुवा बाटोहरुमा निख्राएर आफ्नो ठेला पसिनाको पाइ पाइ हिसाब राखेर रमेको हुन्छ, कर्मसिंह परिवारसित डेरामा ।

समीपमा आई मेरो, जिस्काएर गईन माया दिन्छु भन्ने आशा, देखाएर गईन आँशु मेरा झर्न दिइनन् उनी साथ हुँदा आज एक्लै पारी मलाई, रुवाएर गईन लाग्थ्यो प्रेम अदभुत छ, उनको अनि मेरो अनायश दिलमा कतै, विझाएर गईन राजीनामा जिन्दगीको गरिदिन खोज्दा पीरतीको चीनो सारा मेटाएर गईन

फलोस् फूलोस् तिम्रो जीवन मेरो छ यहि भावना सुखी रहनु सधैं छ मेरो तिमीलाई शुभकामना बिताएका पलहरु हामीले नसम्झनु प्रियसी तिमी कहिले सपना ठान्नु आगमन मेरो बिन्ती आफ्नो नसोच्नु तिमीले फलोस् फूलोस् तिम्रो जीवन मेरो छ यहि भावना सुखी रहनु सधैं छ मेरो तिमीलाई शुभकामना उदाश नबन्नु है तिमी आएछु भने म तिम्रो सम्झनामा झस्केर नउठ्नु मीठो निद्रामा आएछु भने तिम्रो सपनामा फलोस् फूलोस् तिम्रो जीवन मेरो छ यहि भावना सुखी रहनु सधैं छ मेरो तिमीलाई शुभकामना