Maya -- a bilingual blog

किनारामा बाँच्दै आइरहेको एक मान्छे, खोलाको अनियमित रफ्तारमा जिन्दगी छाम्दै भन्छ – छि ः यो जिन्दगी कहिले उर्लन्छ खोला झैं र, त सधैं पल्टिन्छ– बगरको ढुंगा भै । हिजै त हो, यहाँ माछाहरु भेटिन्थे लेकबाट झर्दै, मुढा पल्टिन्थे पानीका सतत् वेग देखिन्थे त्यसैले, माछा टिप्ने मान्छेहरु मुढा बटुल्ने मान्छेहरु र, वेगसित अतालिने मान्छेहरु थिए – खै, अचेल ? ती सबै कहाँ हराए ! त्यस्तै पाउँछ ऊ आफूलाई हिजाँल न कोही, न केही वर्षातमा उर्लेको खहरे र, हिउँदको त्यसैको वेग झैं ।

१. सबेरै पशुपतिबाट एउटा थालिभरी फूल, चन्दन र आशिष लिएर कुदेको हुन्छ, शिवराम बस स्टपहरुमा । बेलुकी, बस स्टपहरुबाट त्यही थालिमा दाम, गाली र घृणा भरेर निस्केको हुन्छ, शिवराम सोमरसको खोजीमा । २. बिहानै, चिम्सा आँखा मिच्दै कुर्ता सलवारमा सीता झैं सजिएर हिडेकी हुन्छे, मेनका पाठशालामा । सम्साँझै पाठशाला–घर–बजार सबैतिरबाट फर्केर सीर्फ छालाका कपडामा नाचेकी हुन्छे, मेनका नाँगा डान्सबारमा । ३. रात ननिख्रिदै, झिसमिसे मै ठेलामा राखेर सामल भोक बेच्नको लागि निस्केको हुन्छ, कर्मसिंह चोक, चौतारी र चौरस्ताहरुमा । धेरै अबेरसम्म ननिख्रिन्जेल बटुवा बाटोहरुमा निख्राएर आफ्नो ठेला पसिनाको पाइ पाइ हिसाब राखेर रमेको हुन्छ, कर्मसिंह परिवारसित डेरामा ।

समीपमा आई मेरो, जिस्काएर गईन माया दिन्छु भन्ने आशा, देखाएर गईन आँशु मेरा झर्न दिइनन् उनी साथ हुँदा आज एक्लै पारी मलाई, रुवाएर गईन लाग्थ्यो प्रेम अदभुत छ, उनको अनि मेरो अनायश दिलमा कतै, विझाएर गईन राजीनामा जिन्दगीको गरिदिन खोज्दा पीरतीको चीनो सारा मेटाएर गईन

फलोस् फूलोस् तिम्रो जीवन मेरो छ यहि भावना सुखी रहनु सधैं छ मेरो तिमीलाई शुभकामना बिताएका पलहरु हामीले नसम्झनु प्रियसी तिमी कहिले सपना ठान्नु आगमन मेरो बिन्ती आफ्नो नसोच्नु तिमीले फलोस् फूलोस् तिम्रो जीवन मेरो छ यहि भावना सुखी रहनु सधैं छ मेरो तिमीलाई शुभकामना उदाश नबन्नु है तिमी आएछु भने म तिम्रो सम्झनामा झस्केर नउठ्नु मीठो निद्रामा आएछु भने तिम्रो सपनामा फलोस् फूलोस् तिम्रो जीवन मेरो छ यहि भावना सुखी रहनु सधैं छ मेरो तिमीलाई शुभकामना

बेनी, म्याग्दी  म्याग्दी जिल्लामा करिब एक दशकदेखि क्रियाशिल रहेको पौलस्त्य साहित्य समाजले यहि वर्षको माघ महिनामा आफ्नो तेस्रो अधिवेशन गर्ने तयारी गरेको छ । समाजका अध्यक्ष भक्त कार्कीको अध्यक्षतामा बसेको बैठकले उक्त निर्णय गरेको हो । भक्त कार्कीको अध्यक्षतमा ११ सदस्यीय कार्यकारी समिति रहेको समाजको यहि माघ १६ गते बेनीबजारमा अधिवेशन हुने समाजका उपाध्यक्ष दिपक विर्खचीले    बताउनुभयो ।  बिर्खचीका अनुसार कार्यक्रमको प्रमुख आतिथ्यताका लागि वरिष्ठ साहित्यकार सरु भक्त आउनु हुनेछ । कार्यक्रममा म्याग्देली तथा अन्य साहित्यकारहरूको व्यापक उपस्थितिका लागि आवश्यक चाँजोपाजो मिलाइएको समाजका एक क्रियाशिल सदस्य राजकुमार थापाले जानकारी दिनुभयो । समाजको अध्यक्ष पदका लागि दिपक बिर्खची सर्वसम्मतिले निर्वाचित हुने प्रबल सम्भावना रहेको श्रोतले बताएको छ ।

बितेका ती दिनहरु मेरो सम्झनामा आई रहन्छन् दिएर मीठा पीडा मलाई सधै झस्काइ रहन्छन् हाँसेर त कहिलेकाही जिस्केका पलहरु मौनतामा यदाकदा रिसाएका क्षणहरु मेरा यी आँखामा सधैं नाचिरहन्छन् दिएर मीठा पीडा मलाई सधै झस्काइ रहन्छन् लिएर आँशु तिमीले रोएका ती क्षणहरु छातिमा लुकाई तिमीलाई सँगै बसेका पलहरु मेरा यी आँखामा सधैं नाचिरहन्छन् दिएर मीठा पीडा मलाई सधै झस्काइ रहन्छन्

तिम्रो माया धेरै भयो भुल्न खोज्दैछु तिमी विना एक्लै बाँच्ने कोशिस गर्दैछु रमाईला ती पलहरु बिर्सी जादैछु तिमीसँग भेट नगर्ने अठोट गर्दैछु आँशुहरु मेरै झरुन खुशी दिदैछु तिम्रो माया धेरै भयो भुल्न खोज्दैछु सपना ती मीठा हाम्रा छोडी जादैछु माया सबै तिमीलाई दिई टाढा हुदैछु दुःखहरु मलाई परुन सुख छाड्दैछु तिमी विना एक्लै बाँच्ने कोशिस गर्दैछु

फिर्ता लेऊ प्रियसी अब आफ्ना सबै चिनोहरु जलाईदेऊ मायालु अब मेरा प्रेमपत्रहरु दिलाई देलान् याद तिम्लाई मेरा तस्बिरहरुले जलाई देलान् मन तिम्रा मेरा प्रेमपत्रहरुले त्यसैले जलाईदेऊ प्रियसी अब मेरा प्रेमपत्रहरु साथ दिने आशा देखाई निराशा मात्रै दिलायौ अमृत दिन्छु भनि मलाई विष मात्रै पिलायौ त्यसैले जलाईदेऊ प्रियसी अब मेरा प्रेमपत्रहरु

[caption id="attachment_38" align="aligncenter" width="300" caption="केही बर्ष पहिले सम्म हिउले टम्मै ढाकिने गुर्जा हिमालको यही पौष पहिलो सातामा लिइएको तस्बिर । : फोटो : नीराजन "] [/caption]  विश्वभरी अहिले पृथ्वीको बढ्दो तापक्रम र यसले जलवायु परिवर्तनमा पार्न सक्ने असरका बारेमा चर्चा परिचर्चा चलिरहेकै सन्दर्भमा यो विषय पनि मेरो चासोको विषय बन्न पुग्यो । वैज्ञानिकहरूले निकट भविष्य मै (सम्भवतः सन् २०१२ भित्रैमा) हिमाली क्षेत्रमा रहेका ठुल्ठुला हिमतालहरू फुट्ने तथा हिमालमा रहेको हिउँ पग्लने दर अत्याधिक हुन गै समूद्री सतहबाट निकै होचा मानिने घना आवादीका क्षेत्रहरू माल्दिभ्स, न्यूयोर्क, सिड्नी र मुम्बई लगायतका विश्वप्रसिद्ध शहरहरूमा ठूलो क्षति पुग्न सक्ने पूर्वानुमानले यो एक दशक विश्व इतिहासमा कहिल्यै बिर्सन नसकिने प्रलयको दशक हुन सक्ने गम्भिर खतरा बढेर गएको छ ।  यस अघि कहिल्यै लामखुट्टे नपाइने डोल्पामा लामो समयसम्म लामखुट्टे पाइन थाल्नु, जाडोको समयमा हिमाली भेगहरूमा पर्याप्त चिसोको महशुस नहुनु, शिशिर ऋतुमा हिमाली क्षेत्रमा हुने हिमपात कम हुनु, सगरमा

जन्माउन सक्ने सपुत कोख पठाईदिनु माथि पुग्छौं मिलेर भन्ने सोच पठाईदिनु सिंगार्नेछौं मेहनतले हाम्रो प्यारो देश यो देश बन्न सघाउ पुग्ने जोश पठाईदिनु देशलाई माया मारी कति डाँडा काटी गए मेरो प्यारो नेपाल भन्ने ओठ पठाईदिनु रोएन कि देश रुँदा कठोर हाम्रा मन देश दुख्दा मलाई दुख्ने चोट पठाईदिनु

डान्सबारमा यौवनाहरूको नांगो तर सुकोमल र पारदर्शी नृत्यप्रति औला उठाउनेहरू हो खबरदार ! बन्द गर – ती बेफ्वाँकका आपत्तिहरू ! तिनले लुटेका छैनन् गरिप जनताहरूलाई तिनले लुछेका छैनन् देशलाई ! त्यसैले, खबरदार ! बन्द गर – ती बेफ्वाँकका आपत्तिहरू ! बरू, सक्छौ भने गर्न सडक, सदन र सत्तामा आफ्नो भद्दा अभिष्टहरूको देखाईरहेछन् – जसले नांगा नाचहरू सुस्वागतम् ! बुलन्द पार– तीनका बिरूद्धमा आपत्तिहरू ! तिनले चुसेका छन् गरिप जनताहरूलाई तिनले लुटेका छन् देशलाई ! त्यसैले, सुस्वागतम् ! बुलन्द पार– तीनका बिरूद्धमा आपत्तिहरू !

"हत्तेरिका ! फेरी मर्‍यो यो टाउको लाउनी !" गृहलक्ष्मी राइसकुकरबाट चामलपानी प्रेसरकुकरमा खनाउदै भन्छिन । म सामाजिक बिषयको 'जलस्रोत' पाठको तयारी गर्दैछु। पाठमा टलक्क टल्किने अक्षरमा लेखिएको छ – जलस्रोतमा विश्वमा नम्बर दुई धनी देश, त्रियाशी हजार मेगावाट बिद्युत उत्पादनको अनुमानित गणितिय आकडा ! गृहलक्ष्मी मलाई आवाज दिन्छिन –'के नचाहिने धन्दा हो त्यहा ? आउनुस यो प्रेसरबाट चामलपानी राइसमा खन्याउनुस्, लाइन आयो !''ल आज चै भात छिट्टै पाक्ने भयो' मनमनै बिचार गर्दै म गृहलक्ष्मीको आदेश स्विकार्छु 'धत फेरी चट भयो' सबै चामलपानी राइसमा खन्याउन नपाउदै बिजुली कट ! भएन फसाद ! दुर्लभ ग्यासको खर्च ! मैले अरु सोच्न नपाउदै बिजुलिको पुनरागमन हुन्छ। गृहलक्ष्मी थन्थन गर्दै भात बसाल्न पुग्छिन। आज चै बिद्यालय टाईममा पुगिने भयो मैले हर्शित भावमा अभिब्येक्त गर्छु उनी खिसी गर्दै ओठ लेप्राउछिन – अहिले बिचैमा कट होला अनी !' पाँच सात मिनटसम्म पनि बिजुली कट नभएपछी म खुशी मुद्रामा भन्छु – डार्लिङ तिमी आफ्नो काम गर म मेरो तयारी तिर लागे। पाठमा नेपालको जलस्रोतको व्याख्या पद्ढै

काँडा हुन्छ गुलाफमा तरपनि जाति फूल्छ प्रीत करकापमा तरपनि जाति शुरु नभै सिद्धिएकी हाम्रा कुराकानी लुक्छ प्रीत तापमा तर पनि जाति रित्तिएकी सम्झना तिम्रा छातिभरीका दुख्छ प्रीत नापमा तरपनि जाति कहाँ छुटे हातहरु थाहै नभएर सुक्छ प्रीत रापमा तरपनि जाति