Skip to main content

सधै‌ थला पारिएको एउटा देश

माध्यमिक तहको पढाइ चलिरहँदा सामाजिक शिक्षाका गुरु नारायण ढुंगानाले हामीलाई सारा पृथ्वीको मानचित्र हेर्ने औसर जुटाइदिनु भएको थियो – एउटा डेट एक्सपायर्ड ग्लोब ल्याइदिएर । विश्व मानचित्रमा कतै हराएको अति सुक्ष्म विन्दु झैं लाग्ने हाम्रो देशको नक्शा अति मुश्किलले भेट्टाएपछि कक्षाकोठाभरीका हामी ६०–७० जना किशोर किशोरीहरु बडो चिन्तामा पर्थ्यौ । अनि सामाजिक सरको कानै नजिक गएर भन्थ्यौं– वीर गोर्खा लडाकुहरुको देश यति सानो ?! हाम्रो सानो मस्तिष्कले सोच्न भ्याएको यो अपत्यारिलो र अप्रसाङ्गिक प्रश्न पश्चात: लगभग त्यो ४५ मिनेटको एउटा पूरै पिरियडभर कक्षा एकदम स्तब्ध रहन्थ्यो । हामी ग्लोब घुमाउँदै, फेरि घुमाउँदै र अझ धेरै पटक उसै गरी घुमाउँदै सयौं विशाल देशहरुको मानचित्रको सीमारेखाभित्र रहेको सानो "स्पेश" भित्र नेपाललाई पटक पटक खोजीरहेका हुन्थ्यौं अनि सामाजिक सर हामीबाट केहि पर कालोपाटीको ठीक मुन्तिर उभिएर हामीलाई सोधिरहनु हुन्थ्यो – ए, बाबुनानीहरू हाम्रो देशको नक्शा भेटायौं त ? यो त भयो किशोरवयको कुरो । जव मैले आफूलाई जवान हुँदै गएको पाएँ अनि बल्ल थाहा पाउन थालेँ, ती किशोरवयमा हामीले पोख्ने गरेको हाम्रो देशको भौगोलिक सुक्ष्मताप्रतिको दुःख मनाउ त्यो एउटा साधारण भावनात्मक लहड बाहेक अरु केही थिएन् ।

हामीले त्यतिखेर के नै देखेका थियौं र ? एउटा सानो सिमाङ्कन जसभित्र एउटा नेपाल नअटाए झै गरेर अटाएको छ । त्यो मानचित्र हेर्दा, हामीलाई लागेको दुख यसकारण थियो कि केहि विशाल राष्ट्रहरुको वरिपरी त्यो उती चाखलाग्दो थिएन । तथापी त्यही सानो भूगोललाई विश्व मानचित्र अंकित ग्लोबमा खोजी खोजी विदेशी पर्यटकहरु आउने गर्दथे र गरिरहेका छन् । आखिर मानचित्रमा  जतिसुकै सानो भएता पनि उनीहरुले पनि त हाम्रो देशको मानचित्र देखे हुनन् – ग्लोबमा । र, अहिले मैले सोच्दै आएको छु – बरु यो राष्ट्र भ्याटिकन सिटी भन्दा सानो भैदिनु पर्ने । वा भनुँ यो ग्लोबमा देखिदै नदेखिने अति सुक्ष्म विन्दु जत्रो भएर अटाएको हुनुपर्ने ! यो यति सुक्ष्म भैदिनु पर्ने कि, चाहेर पनि कोही पनि मानिसले यसको नक्साङ्कन ठिक र चित्तबुझ्दो ढंगले गर्न असमर्थ हुनैपर्ने । कम्तिमा पनि त्यो सानो र लघु घेराभित्रको देश हत्या, हिंसा, अराजकता, अशान्ति, कलह, बन्द, चक्काजाम, अव्यवस्था जस्ता यावत प्रदुषणबाट पवित्र र स्निग्ध भएको होओस् । 

तिनताका यो देश हामीलाई कक्षाकोठामा बसेर ग्लोबभित्र खोज्न जति गार्‍हो हुन्थ्यो, यतिखेर यहि सानो देशभित्र हुर्कदै गएका विभिन्न कुसंस्कार र कुप्रवृतीहरुको महशुस गर्न उत्तिकै सहज बनिदिएको छ । सायद विश्वभरमा राजनीतिका लागि सबभन्दा बढी अराजनीतिक गतिविधी हुने यो मात्र एक देश हुनु पर्दछ । यसले थुप्रै प्रसङ्गहरुमा विश्वका शतप्रतिशत राष्ट्रलाई मात खुवाउन सक्तछ । विश्वभरमा सबभन्दा बढी बन्द, हडताल, चक्काजाम, आन्दोलन (विविध नाम दिइएका), अनियमितता, असहिष्णु गतिविधी, मानवअधिकार हनन हुनेगरी घटाइने घटनाहरु सायदै यो देशमा हुन्छ, हुन थालेको छ । यसकारण पनि मलाई मेरो देश सानो क्षेत्रफलभित्र खुम्चेको हुनु पर्ने भन्ने लाग्ने गरेको हो । कल्पना नै भए पनि, यदि यो राष्ट्रको बन्द चौकिल्लाको क्षेत्रफल केहि वर्गकिलोमिटर भैदिएको हुन्थ्यो भने अहिले अभ्यास गरिएका अराजनैतिक गतिविधीहरु सायदै हुदैनथेँ होला । वा अति न्यूनरुपमा मात्र पो घट्ने गर्थे कि ? हुन त पछिल्ला दिनहरुमा हुर्कदै गएका विभिन्न खाले कुसंस्कार र कुप्रवृती यहाँको विर्सनै नसक्ने आचरण र विशेषताका रुपमा विकास हुँदै गएको परिप्रेक्ष्यमा यसो नभैदिएको भए जाति हुन्थ्यो होला भन्ने तथ्य मनको लड्डु घिउसँग खानु भने झैं हुन्छ होला । यद्यपी यो खराब सन्दर्भ र आचरणबाट समाजलाई मुक्त पार्न आजैदेखि लागि पर्न सकेमा भोलीका दिनहरुमा हाम्रा आउँदा पुस्ताहरुले हामीलाई कृतज्ञता प्रकट गर्ने कुरामा दुई मत हुनै सकिदैन् । 

सत्ता प्राप्तीका लागि ‘जे पनि गर्ने’ मानसिकताबाट गुज्रेका हाम्रा राजनेताहरुका कारण आज हामीले आफूलाई नेपाली हुनुमा लघुतावाश गर्नु परेको ध्रुवसत्य हो । उनीहरुको खोटो विचार, खोक्रो सिद्धान्त र व्यवहार शुन्यताले हामीलाई परिवर्तनको आभाष दिन सक्ने हरप्रकारको सम्भावना अब चकनाचूर भएको छ । यस सन्दर्भमा, हिजो देश र जनताका हितका लागि आफ्नो नीजि स्वार्थलाई परित्याग गरेका सपूतहरुको बलिदानीको गाथा गाएर मात्र पनि यो देशको परिवर्तित स्वरुप निर्माण गर्न सकिने कुरै भएन् । अब त सपूतहरुको बलिदानीलाई आत्मसाथ गरी उनीहरुले निर्देश गरेको मार्गमा आफूलाई समाहित गरेर परिवर्तित नेपालको नक्शा विश्व मानचित्रमा समावेश गर्न एकसाथ लम्कनु पर्ने बखत आएको छ । इन्कलाबको नारा लगाएर छाति फुकाएर लक्ष्य प्राप्तिका लागि अगाडि बढ्नु पर्ने समय आएको छ । र, अबको यात्रामा कुनै राजनैतिक दलको झण्डामुनी बसेर, पसेर अनि थुप्रिएर होइन् गौरबशाली इतिहास बोेकेको यस देशको ‘चन्द्र सूर्य’ अंकित झण्डामुनी गोलबन्द हुनु पर्ने भएको छ । जनताको त्यो विशाल जनसागरमा माओवादी, कांग्रेस, एमाले, फोरम, तमलोपा, जनमोर्चा वा कुनै पनि राजनैतिक पार्टीका नेता, कार्यकर्ता वा शुभचिन्तकहरुलाई प्रवेश निषेध गरिनु पर्दछ । अनि त्यो विशुद्ध नेपाल र नेपालीवाद मान्ने स्वाधिन र समृद्ध नेपाल चाहने विशुद्ध नेपाली जनताहरुको जनसागर हुनेछ । तहाँ एउटै आवाज घन्केको हुनेछ – हाम्रो देश, हाम्रो भेष प्राणभन्दा प्यारो छ ! राष्ट्रघाति बाईबाई, नेपाली जनता हाई हाई ! जय देश ! जय जनता !
२०६६ आश्विन ४

Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...