सापेक्ष बुझाइ

कहिले काही मैले फोकस गुमाएको जस्तो मेरा नजिकका प्रिय मान्छेहरूले महशुस गर्नुहुन्छ ।  राजन दाईले अस्ति फोन गरेपछि पो झल्याँस्स भएँ । वहाँको गुनासो मिश्रित प्रश्नले सिधै मेरो दिमागमा झड्का दिन पुग्यो, दाईसँग खास घुलमिल नभएकाहरूलाई चाँहि वहाँको प्रश्नले दिमागमा हैन् सिधैं मुटुमा हान्न सक्छ । वहाँका प्रायः प्रश्नहरू तारा खेलमा निशाना लगाउन प्रयोग हुने वाण जस्तो सिधा र तिखो हुन्छन् । जस्तो मेरो दिमाग मैं झङ्कार लेराउने प्रश्न थियो वहाँको,  "हैन पाक्षिक रूपमा ब्लग अद्यावद्यिक (अपडेट) गर्छु भन्या हैन् ? एक महिना पुग्न लाग्यो त सर !"    मलाई व्यंग्य गर्नुपर्दा दाइले सर भन्नुहुन्छ, अनि वहाँलाई चाहिँ म भन्छु, साहुजी । यत्तिमा मात्र दाजुको प्रश्न सिमित हुन्थ्यो भने, सायदै म आजको यो ब्लग लेख्न बस्थेँ । तर वहाँको प्रश्नसँग व्यंग्यमिश्रित सानो जिज्ञासा पनि थियो, "खुबै चुनाव लाग्या छ हैन् तिमीलाई !?" यो जिज्ञासामिश्रित व्यंग्य हो या व्यंग्य मिसिएको जिज्ञासा । या यो जिज्ञासा हुँदै नभएर केवल व्यंग्य मात्र थियो । तर जेहोस् यो केहि न केहि चाँहि पक्कै थियो ।  खुबै चुनाव लाग्ने आफत ...

नौ महिना पहिले जन्मेको हाम्रो छोरो घुँडा टेकेर अगाडि हैन्, पछाडी सर्न थालेपछि मैले प्रचण्ड नामका कम्युनिष्ट नेताको खुब याद गर्ने गरेको छु । कामरेड प्रचण्ड यस्तरी पछि सर्नुलाई स्वभाविक मान्दैनन् । यस्तो अवस्थाको उनी घोर विरोध गर्छन्, र भन्छन् - यो प्रतिगमन हो । यस्तो गर्ने व्यक्ति प्रतिगमनकारी । कामरेड प्रचन्नका कुरा मान्ने हो भने मैले मेरो छोरोलाई प्रतिगमनकारीको संज्ञा दिनुपर्ने हुन्छ ।  तर मैले कामरेड प्रचन्नका तिलस्मी कुराहरूमा विश्वास कहिल्यै नगरेकाले उनको परिभाषाको प्रतिगमन मेरा लागि चाँहि अग्रगमनको पूर्वतयारी हो। अतः हाम्रो छोराले पछाडितिर घस्रिदै जानुलाई प्रतिगमन नभएर अग्रगमनको तयारीको रूपमा लिएको छु ।  भन्न त मानिसहरूले भनेका छन्, कि विशेषतः कम्युनिष्ट भनेर चिनिन रूचाउनेहरू ज्यादातर नेतागणहरूमा फोस्रो आडम्बरपूर्ण जीवन शैली हावी भएको छ । मैले पनि बुझेको छैन् कि अमेरिकी अर्बपतिहरूले समेत अपनाउन लज्जा महशुस गर्ने जीवनशैली यि साम्यबाद ल्याउने सपना बाड्ने नेपाली कम्युनिष्टहरूले बेसरम अपनाएका छन् । तर किन कसैले यिनीहरूलाई अझै बुझाउन सकेको छैन कि जनताहरूलाई तन्त्रप्रति हैन तिम...

सधैं पुगिरहेको गन्तव्य थियो । गन्तव्यमा गुगल म्याप्सले सिफारीश गरेको बाटो भएर जाँदा मैले हठात गाडी मोड्नुपर्ने अवस्था बन्यो । हतपत गाडीलाई पार्किङमा छिर्ने बाटोतिर छिराउँदा, मैले हाँकेको गाडीको भाग त्यस बाटोको छेउमा कम, बाटोको छेउतिरको खाल्डोमा बढी पर्न जाँदा पछाडिको एउटा पाङ्ग्रोले भुँइ छाडेको विचित्रको स्थितिमा पुग्यो । यो आजैको घटना हो, केहि घण्टा अगाडिको । मलाई कुनै चोटपटक लागेन । गाडीमा विशेष क्षति पनि भएन । तर गाडीलाई त्यस विचित्रको स्थितीबाट बाहिर ननिकाल्दासम्मको मेरो जीवनको त्यो पूरा १ घण्टा १५ मिनेटले मलाई केहि विशेष ज्ञान भने अवश्य दिलायो ।  म जुन विचित्रको स्थितीबाट गुज्रिएर अहिले यो ब्लगपोष्ट लेख्तैछु, सम्झनामा मेरा केहि चिनजानका र केहि घनिष्ट मित्रहरूको तस्बीर एकतमास मेरो दिमागमा घुमिरहेको छ जो केहि समय अगाडिदेखि सहकारी ठगी प्रकरणमा पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् । के ति मेरा साथीहरूले पनि यस वयमा जुन स्थितिको सामना गरिरहेका छन् त्यसका बारे दैनिकी लेख्दै होलान् ? थाहा छैन्, कसले कहिलेदेखि सहकारीमा जम्मा हुन आएको बचतकर्ताको रकमलाई मनोमानी तवरले आफ्नो नीजि लाभको लागि प्रयोग...

भन्न त मानिसहरूले भन्छन् नी - मान्छे जन्मदा एक्लै जन्मेको हो, मर्दा पनि सँगै को जान्छ र ? तर एक्लै जन्मिएर, मर्दा पनि एक्लै हुने हामीहरू कतिपय एक्लोपनको आभाष हुँदा किन किन आत्तिन्छौं होला ? तिमीले त्यस्तै गरी आत्तिएको मैले तिम्रो आवाजमा महशुस गरेथेँ । यस्तै महशुस धेरैले गरेका हुन्छन्, जस्तै तिमीले गरेकीछ्यौ । त्यो दिन तिम्रो आवाज मसामु आइ पुगेपछि, सायद केहि क्षणभरका लागि भएपनि तिमीले एक्लो महशुस गर्नुपरेन ।  प्रिय साथी सुमी, तिमीले म्यासेन्जरमा पठाएको तिम्रो एक टिकटक भिडियो मैले हेर्न पाइँन । मैले हेर्न असमर्थ रहेको त्यो भिडियोको थम्बनेल मा तिमीले रातो वाइन ले भरिएको एक पारदर्शी काँचको गिलास समातेको देखिन्थ्यो । सायद तिमीले कुनै विरहलाग्दो या हुनसक्छ उत्साहले भरिपूर्ण कुनै नेपाली गीत वा मदिरापानको खुब चर्चा गरेको गज्जपको हिन्दी गजल या गानाको धुनलाई पार्श्व संगीतमा राखेर मदिरा पिइरहेकी थियौ होला । एक्लोपनका बारेमा हामीले लामै कुराकानी गरेपछि हाम्रो संवादको उत्तरार्द्वतिर तिमीले पठाएको उक्त भिडियोले मलाई मेरो एक मित्रको सम्झना दिलाएथ्यो । त्यो मित्र जसले प्रत्येक पल्ट रक्सीले मातेका...

छुट्टिने भन्ने थाहा हुन्थ्यो भने सायदै जोडिन्थे कुनै सम्बन्धहरू ।  बाहिरी संसारमा देखाउनका लागि एउटा भएपनि भित्रीरूपमा कति धेरै मान्छेहरूका मान्छेहरूसँग फरक किसिमका सम्बन्धहरू बन्दा रहेछन् । कुनैदिन मलाई एक सज्जनले नभनेका पनि होइनन् कि फेसबुक प्रोफाइलमा बुढाबुढीले चुम्बन साटेको तस्बीर साझा गरेका भएपनि भित्री रूपमा उनीहरूको सम्बन्ध त्यस्तो विशेष नहुन सक्छ । मलाई नलागेको पनि हैन्, कि सारा दुनियाँका अगाडि पतिपत्नीबिचको सम्बन्धको सुमधुरताको माधुर्यता साझा गर्न सक्नेहरू साँच्चिकै जीवनमा झन कति विघ्न माया साटासाट गर्दा हुन् ? एक अर्काप्रति कुन हदसम्म समर्पित हुँदा हुन् ?  ख्वै, मैले बिर्सिएको हो या सम्झन नचाहेको खासमा भावनाको कुनै ठोस् आकार हुँदैन् । र, माया, स्नेह, आकर्षणमा आधारित हर सम्बन्धहरू क्षणभंगुर हुन्छन् । किनकी, यी सबै आखिर भावनाहरू न हुन् । यसकारण, माया, स्नेह, आकर्षणले ठोस आकार लिन अममर्थ हुन्छन् । तर के निराकार भाव अभिव्यक्त गर्न असम्भव छ र ? पक्कै पनि छैन् । तसर्थ प्रश्न यो होईन् कि निराकार भाव अभिव्यक्त भयो या भएन । प्रश्न त खासमा हामीले आकारविहीन मायाप्रेमलाई किन सधे...

"वहाँलाई बाहिर निकाल्नुस् त । को हो हँ वहाँ? कस्तो मान्छे रहिछ यार!" 'छोरीलाई टिका लगाएर उपाध्यक्ष बनाउन पाइँदैन्' भन्दै महाधिवेशन हलमा हल्ला गरिरहेका एक युवकलाई इंगित गर्दै  फाल्गुण  १, २०८१  (February 13, 2025) मा आफ्नो पार्टीको पहिलो महाधिवेशनको नतिजा सुनाउँदै गर्दा  डा. बाबुराम भट्टराईले मञ्चबाट बोल्नुभएको भिडियो देखेँ । तानाशाहकै झल्को दिने गरी डा. भट्टराईले जसरी आफूलाई प्रस्तुत गर्नुभयो, वहाँको प्रस्तुतीले सम्बोधनको लागि उच्चआदरार्थी सम्बोधनको माग गर्दछ । यसकारण, उप्रान्त यस ब्लगपोष्टमा वहाँलाई सोही बमोजिम सम्बोधन गरेको छु ।  ठ्याक्कै २९ वर्ष पहिले अर्थात् फाल्गुण १, २०५२ (February 13, 1996) कै दिन त हो उनी र मौसुफ बाबुरामका कथित क्रान्तिकारीहरूले तानाशाह ढालेर देशमा गणतन्त्र अर्थात् नागरिकको शासन लेराउने भन्दै राज्यबिरूद्व बन्दुक उठाएको । दश वर्षसम्म दशहजार भन्दा बढी मान्छेहरू मारिएको । बन्दुक बिसाइएको । शान्ति सम्झौता भएको । संविधानसभाको गठन भएको । राजतन्त्र फ्याँकिएको अनि संघीय गणतन्त्र नेपालको घोषणा भएको । तर बिडम्बना, 'बन्दुकको नालबाट सत्ता खोस्न नसक...