Skip to main content

एक विवश नागरिक र उसको दैनिकी

आज मैले बढो दुःखको साथ यहाँहरूले जानकारी पाइसकेको कुरोलाई मेरो आफ्नो बुझाइका आधारमा केहि लेख्ने कोशिस गरेको छु । शुरूमा त मलाई हाम्रो देशको यो फोहोरी राजनीतिका विषयमा टिकाटिप्पणी गर्न के आवश्यक छ र भन्ने महशुस भयो । तर एक सचेत नेपाली नागरिक भएको महशुस भएपछि मैले आफूलाई रोक्न सकिन र मेरा औलाहरू कि–बोर्डमा एकतमास नाच्न शुरू गरे । यतिखेर रात्रीको नौ बजेर २५ मिनेट गैसकेको छ । भोली बिहान सबेरै उठेर बिहानी कक्षाका लागि कलेज जाने श्रीमतीको कामलाई सम्हाल्नु र छोरीलाई हेर्नु मेरो नियमित जिम्मेवारी नै हो । अहिले ढिला गरेर सुते भने भोली उठीसक्दा मेरो निद्रा पुग्ने छैन र मलाई आफ्नो कार्यसम्पादनमा निकै नै अप्ठ्यारो हुनेछ भन्ने थाहा हुँदाहुँदै पनि मैले आफ्नो भावनालाई यहाँ रोक्न सकिरहेको छैन् । 
शुरु कहाँबाट गरूँ ? जब लेख्नका लागि एउटै विषयका थुप्रै उपविषयहरू प्राप्त हुन्छन् अनि म जस्ता भर्खर लेख्न थालेका मान्छेहरूलाई विषयप्रवेश सबभन्दा ठूलो चूनौती बनिदिदों रहेछ । मलाई यसबखत झल्झल्ती याद आइरहेको छ त्यो बखत जतिखेर निरंकुश भनिएको राजतन्त्रको समाप्तीका लागि छाति खुल्ला राखेर म सडकमा चिच्याईरहेको थियो – आफ्ना केहि साथीहरूसँग । हुन त मेरो कुनै राजनैतिक हैसियत थिएन र छैनपनि तथापि एक शुद्ध नेपाली नागरिकका हैसियतले मैले लगातार १९ औं दिनसम्म राजतन्त्र मुर्दाबादको नारा बेनीका सडकमा घन्काइरहेँ । मलाई यो पनि याद छ – बैङ्करोड स्थित होटल डल्फिन अगाडि म आन्दोलनमा यति मस्त थिएँ कि प्रहरीको समूहबाट चार्ज भएको झण्डै एक पाउको ढुंगा मेरो घुँडामा आएर बज्रिदा सम्म मैले मुठभेढको केहि अत्तो पाएको थिइन । प्रहरीले आन्दोलनकारीलाई लखेट्न शुरू गर्‍यो । म त्यहि होटलको अगाडी रहेको टिनको छाप्रोमाथि उक्लेँ अनि छानैछानो माथि चढि ने.बै.ली बेनीको ठीक सामुन्ने रहेको शेरचन रेष्टुरेन्टबाट केहि युवा आन्दोलनकारीहरूसँग मिलेर प्रहरीतिर इट्टा हुर्‍याउन थालेँ । प्रहरी कुन चट माथि उक्लीसकेछन् कहाँ पत्तो पाउनु मैले एक लौरो डाढमा बज्रे पछि म अर्धचेत होशमा फेरि छानैछानो सञ्जय फोटो स्टुडियो तिर “तुफान” हानिएँ । दुई तीन जना प्रहरीहरू म लगायत केहि साथीहरूको पिछा गर्दै थिए तर स्वतन्त्रता र न्यायका लागि लड्नलाई सडकमा उत्रेका हाम्रो गतिलाई उनीहरूले पछ्याउन सकेनन् । म अनि मसँगै दौडेका आन्दोलनकारीहरू बच्न सफल भयौं । आन्दोलन सफल भयो भनियो । नेताहरूले भनेपछि म जस्ता सामाजिक हैसियत र प्रभाव नभएका जनताहरू (भन्नलाई जनता भनिए पनि दास झै बनाइएकाहरू) ले मान्नै पर्ने हाम्रो आफ्नै खाले विवशता थिए । तै हामी नेताहरूको जीतका लागि खुशि भैदियौ । हामी आन्दोलनमा न माओवादी थियौं, न कांग्रेस न त एमाले वा अन्य कुनै दल विशेषका मान्छे नै ! हामी नेपाली थियौ र मात्र नेपालीका हैसियतले त्यो महासंग्राममा होमिएका थियौं । आन्दोलन पनि सकियो र हामी पनि विभाजित भयौ । 
अब हामीले नेपालीको स्वार्थ होइन कि आफ्नो दल विशेषले उठाएको मुद्दालाई प्राथमिकताका साथ वकालत गर्न थाल्यौं । यसरी विभिन्न दल र सिद्धान्तमा विभाजित हामीहरू संविधान बनिसक्नु पर्ने समयसम्म आइपुग्दा समेत प्रधानमन्त्रीको निर्वाचनमा रनभुल्लमा परेका छौं । आन्दोलन ताका हाम्रा मुक्तिका कुरा गरेर नथाक्ने दलका नेताहरू संविधानसभाको निर्वाचनपछि प्राप्त आफ्नो वास्तविक रोल नं. लाई बिर्सेर कुर्सी तानातानको रमितामा मस्त हुँदा हिजो निस्वार्थ भावले आन्दोलनमा सहभागि हामी निरीह नेपालीहरू आज नेताहरूले मञ्चन गरेको नाटकको रमिते बन्न पुगेका छौं । कस्तो लाजमर्दो विषय हो यो ? राष्ट्रिय सहमति गरेर संविधान निर्माण गर्ने समय गुज्रिसक्दा समेत आफ्नो गम्भिर त्रुटीलाई सच्चाउन पट्टि नलागेर दलका नेताहरू द्रब्य शाहको बिम्बको रूपमा आफूलाई सारिरहेका छन् । यिनका उम्मेदवारी नितान्त यिनकै मर्जीले सम्म भएको भए पनि सन्तोष मान्नु पर्ने ठाउँ सम्म सुरक्षित हुन्थ्यो । तर, त्यो पनि रहेन्, जब यिनीहरू स्वयं सञ्चालित छन् अरू कसैबाट ! यिनीहरूलाई सञ्चालन गर्ने को हुन् भनेर ? हामी जनताहरूले यिनीहरूलाई कहिल्यै प्रश्न समेत गरेका छैनौं, स्वयं यिनीहरूले समय–समयमा एक अर्कालाई आरोप लगाउँदै आएका बेला आफैले स्विकारेका छन् । हामी हाम्रो साउथ ब्लकमा पर्ने घनिष्ट मित्रशक्ति भारतबाट सञ्चालित छौं । थुक्क ! कुन र कस्तो अर्थ दिने शब्द खोजूँ म नेपाली शब्दसागरमा, यी हरामखोरहरूलाई मनभरी शितलता आउने गरी गालि दिनलाई ? मलाई आग्रह गर्न मन लागेको छ– शब्दविद बसन्तकुमार शम्मा (जो हालसम्मकै सर्बाधिक शब्दहरू समेटेर तयार पारिएको नेपाली शब्दकोष “शब्दसागर” का संकलक हुन्) लाई कि एउटा यस्तो शब्दको श्रीगणेश गर्नुपर्‍यो, जो हाम्रा गैर्‍हजिम्मेवार यी चोर नेताहरूलाई गाली दिनैका लागि प्रयोग गर्न सकियोस् र जसको प्रयोगपछि प्रयोगकर्ताको मन शान्त रहन सकोस् । अर्थात् शब्दको प्रयोग पछि मन आल्हादित हुन सकोस् । 
संविधान सभाको निर्वाचनको उद्देश्य नै २ वर्षभित्रमा नेपाली जनताले आफ्नो मताधिकार प्रयोग गरि निर्वाचित गरी पठाइएका जनप्रतिनिधीहरूले संघिय गणतान्त्रिक नेपालका जनताहरूलाई नेपाली माटो र हावापानी सुहाउँदो संविधान निर्माण गर्ने ! तर दुई वर्षभित्रमा त्यो सम्भव हुन सकेन । राजनैतिक दलका नेताहरुले आफैले तोकेको समयसिमाभित्र संविधान निर्माण गर्नु त परै जाओस् उल्टो जनताको आँखोमा छारो हालेर “संविधान लेखिसक्ने” बहाना बनाएर थप एक वर्षको लागि आफ्नो जागिर पक्का गरे । तर हामी विवश, लाचार र निरीह नेपालीले उनीहरूको यो सब चालीमालीलाई बुझ्न कहाँ सक्नु ?

Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...