Skip to main content

एउटा क्यानेडियन फिल्मः इन्सेन्डिज्

ट्रोम्सो अन्तर्राष्ट्रिय फिल्म महोत्सबका अवसरमा मैले पाँच वटा फिल्मका लागि टिकट काटेको छु । र, आज मेरो पहिलो रोजार्इको क्यानेडेयिन फिल्म Incendies (फ्रेन्च भाषाबाट लिइएको शिर्षक जसको अर्थ हुन्छ ठूलो आगो वा प्रलय) हेर्न गएको थिएँ । यो फिल्मले मलार्इ धेरै ठाउँमा झस्काएको । मध्यपूर्वी एशियाको कुनै एक द्भन्दग्रस्त क्षेत्र (सम्भवत लेबनान) को पृष्ठभूमीबाट शुरू भएको फिल्म त्यसैको वरिपरि घुमेको छ । यसले युद्भग्रस्त क्षेत्रमा हुने भयाबह स्थितीलार्इ छर्लङ्ग पार्ने काम गरेको छ । मेरो बुझार्इमा यो फिल्मले दिन खोजेको मुख्य बिषयबस्तु भनेको युद्भग्रस्त क्षेत्रमा निर्दोषहरू कसरी पिडीत हुन्छन भन्ने नै हो ।
धार्मिक सहिष्णुतामा हुने स्खलनले कति भयावह स्थितीको सृजना गर्दछ त्यसले मान्छेहरूलार्इ कसरी अन्धकारतिर धकेल्दछ भन्ने विषयलार्इ समेत फिल्मले उठान गरेको छ ।

कथा यसरी शुरू हुन्छ-
फोटो गुगलबाट लिइएको हो ।
एउटा द्भन्दरत देशको एक र्इलाकामा रहेको सानो पहाडि गाउँमा रहने एक क्रिश्चियन युवती नवल मोर्वान आफ्नै गाउँमै रहेको शरणार्थी शिविरको मुश्लिम युवकसँग प्रेममा फसेपछि गर्भवती हुन्छे र उक्त युवासँग बिबाह गरेर भाग्न खोजिरहेका अवस्थामा उनका दाजुहरूले उक्त युवा हत्या गरिदिन्छन् । घरमा आर्इसकेपछि आफ्नी हजुरआमालार्इ आफू गर्भवती रहेको बताएपछि एकतमासको सन्नाटा छाउँछ । नवललार्इ दुत्कार्नु सम्म दुत्कारेपछि हजुरआमासँग आफ्नी नातिनीलार्इ सहयोग गर्नु बाहेक अर्को बिकल्प रहदैन । निकै दिनदेखि खाना समेत खाना इन्कार गर्ने आफ्नी नातिनीलार्इ हजुरआमाले सम्झार्इबुझार्इ गरि खाना खुवाउँछिन र आफूले भनेको मानेपछि सहयोग गर्ने पनि बताउँछिन । नवलले बच्चा जन्माएपछि बच्चाको दाहिने खुट्टाको पछाडिपट्टी कोपेर तीनवटा कालो धर्काको चिनो लगाएर हजुरआमाले उक्त बच्चा एकजना गाउँकी महिलालार्इ अनाथाश्रम छाड्न लगाउँछिन ।
यसरी फिल्मको कथा बढ्दै जान्छ । आफ्नो छोरालार्इ एकदिन भेट्टाउने प्रतिज्ञा गरि नवल शहरमा पढ्न जान्छे । त्यहाँ उसको राजनीतिक चेतना पस्छ । देशमा राजनीतिक तथा धार्मिक सहिष्णुता भड्काएर द्भन्द मच्चाउने एउटा सशस्त्र समूहको मुख्य नाइकेलार्इ गोली हानेर मारिदिन्छे र उसलार्इ जेल चलान गरिन्छ । जेलमा उसलार्इ असाध्यै यातना दिइन्छ । कपाल मुडिन्छ, पिटिन्छ यहाँसम्मकी एकजना यातना बिशेषज्ञ भनिएको ब्यक्तिबाट पटक पटक बलात्कारसम्म गराइन्छ । तथापि उसले उन्मुक्तिको गीत गाउन छाड्दिन । बलात्करका कारण गर्भवती भएकी उसले जेलमै जुम्ल्यहा छोराछोरी जन्माउछे । अन्ततः १५ बर्षपछि जेलमुक्त भैसकेपछि उ आफ्ना जुम्ल्यहा बच्चाबच्ची सहित शरणार्थीका रूपमा क्यानडा छिर्छे । र, एउटा वकिलकोमा सहयोगीका रूपमा काम थाल्दछे ।
एकदिन, आफ्नी छोरी जेनीसँग पौडीपोखरीमा गएकी बेला अकस्मात उसले एउटा लक्का जबान युवालार्इ देख्छे । उसको दाहिने खुट्टाको पछाडिपट्टी त्यही कालो तीनवटा थोप्लाहरू हुन्छ जुन उसकी हजुरआमाले धेरै वर्षपहिले उसको प्रेमको निशानी स्वरूप जन्माएको बच्चाकोमा खोपिदिएकी हुन्छिन । नवल त्यतिखेर होशहवास गुमाउन पुग्छे, जतिखेर उसले त्यो युवकको अनुहार देख्छे, जुन युवा उसलार्इ जेलमा पटकपटक बलात्कर गर्न भाडामा लगाइएको यातना विशेषज्ञ हुन्छ । उ बिलखबन्दमा पर्छे, थाहा पाएर – कि उसलार्इ उसकै छोराबाट बलात्कार गराइएको हुँदो रहिछ । त्यसपछि उ बिरामी हुन्छे । र, मर्छे ।
मर्नुभन्दा पहिले उसले आफ्नो सम्पत्ति हस्तान्तरण तथा आफ्नो मृत्युपछिका संस्कार गर्नका लागि केहि शर्तहरू राखेकी हुन्छे जुन उसले नै सहयोगी भएर काम गरेकी एक प्रख्यात वकिल जाँन लेवलसँग छाडेकी हुन्छे । ती खामबन्दी र्इच्छापत्रमा छोरी जेनीले आफ्नो हरार्इरहेको बाबा र छोरा सिमनले चाँहि आफ्नो हराइरहेको दाजुलार्इ खोज्नु पर्ने हुन्छ । साथै भेटेपछि उनीहरूका नाममा उसले लेखेका पत्रहरू दिनुपर्ने हुन्छ । कथाको मुख्य र विशेष अंश यहिबाट शुरू हुन्छ । आफ्ना बाबा र दाजुलार्इ खोज्न उनीहरू त्यो अन्जान देशका जुनजुन अपरिचित बस्तीहरूमा पुग्छन्, त्यहाँ त्यहाँ उनीहरूले आफ्नी मरेकी आमाका सम्बन्धमा उनीहरूले कहिल्यै थाहा नपाएको रहस्य भेट्दै जान्छन् । र, अन्त्यमा आफ्नै आमाकै कोखबाट जन्मेको छोराबाट बलात्कृत भर्इ आफूहरू जन्मेको रहस्य पनि पत्ता लगाउँछन् । साथै आफ्नो हरार्इरहेको बाबा तथा दाजु (अबु तरेक) समेत क्यानडामै रहेर काम गर्दै गरेको तथ्य पत्ता लगाएर उसलार्इ आफ्नी मरेकी आमाको र्इच्छा अनुसार दुर्इवटा पत्रहरू थमाउँछन् ।
अबु तरेकलार्इ दुर्इ फरक शिर्षकमा प्राप्त पत्रहरू (एउटा श्रीमानको नाममा र अर्को छोराको नाममा) पढे पछि ठूलो ग्लानी हुन्छ । यसमा न त उसको दोष नै थियो न त उसकी मरेकी आमा वा उसले बलात्कार गरेकी नारीको गल्ती । यो अनेपेक्षित रहस्योद्घाटनसँगै फिल्म सकिन्छ ।
फिल्म देखाइएका हिंसाका कहालीलाग्दा दृश्यहरूले सबैको मन छुन्छ । मन त धेरै ठाउँमा हिक्का छाडेर पनि रोएँ । आफूलार्इ सम्हाल्न सकिनँ, मैले । फिल्म हेर्ने दर्शक प्रत्येक उपकथासँगै जिज्ञासु बन्दै जान्छ । रहस्य के होला भनेर मनमा खुल्दुली भर्इ राख्छ । पात्रहरूको फ्रेन्च तथा अरेबिक संबादका बाबजुद पनि अंग्रेजी उपशिर्षकका कारण फिल्म बुझ्न गार्हो छैन । यो फिल्मले कताकता मलार्इ नेपालको भविष्य बोलिदिएको पो हो कि भन्ने पनि लाग्यो । भगवानसँग प्रार्थना छ, यस्तो कहिल्यै नहोस् नेपालमा ! फिल्मको ट्रेलर हेर्न यहाँ थिच्नुस्
मित्रहरू, भोली माघ ५ गते नेपालबाट ल्याइएको डकुमेन्ट्री Silencing the Guns प्रदर्शन हुँदै रैछ । सुन्दैछु, १० बर्षे भयानक युद्भको विषयलार्इ समेटेको छ रे । के कस्तो छ भोली लेख्ने नै छु ।
कृपया प्रतिक्रियाका रूपमा आफ्ना सल्लाह र सुझावहरू राखिदिनुहोला ।

Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...