Skip to main content

बाल सैन्य भर्ना बन्द गर !


सिरिया-लियोनमा भेटिएका एक बाल सैन्य फोटोः गुगल
आमा बजार गएर आउँदाको दिन एक पोका पाउरोटी नलिइकन आउँदा म आमासँग २ दिनसम्म घुर्कि लाएर नबोलीकन बस्थेँ । मलार्इ अझै याद छ, बाबाले चाइनिज फाउन्टेन कलम ल्याइदिन्छु भनि बिर्सेर नल्याइकन आउँदाका दिन म उहाँसँग झगडा गरेको थियो । भार्इलार्इ अलिकति बढी माया गरेको जस्तो लाग्यो भने म पस्केको खाना छाडेर उठ्थेँ । र, मलार्इ राम्ररी याद छ- स्कुलबाट एक बजे छुट्टीको बेला मामाघर जाँदा बोर्इले भातसँग खाने दुधको तर (कतै कतै मलाइ पनि भन्छन् सायद) नराखिदिदा, हजुर मेरो बोर्इ नै हैन भनि ३/४ दिनसम्म बोर्इको घरमा पस्दा पनि पस्ने थिइँन । अर्थात म सानो छँदा मेरो बाल्यकाल थियो । म सँग सुरक्षित थियो- मेरो बाल्यकाल ! म रूँदा फकाउने मेरा बाबाआमा र आफन्तहरू थिए । खेल्नलार्इ साथीहरू थिए । साथीहरूसँग खेलेको र बनभोज गएको मैले कसरी बिर्सन सक्छु ? मेरो छुट्टै संसार थियो । प्रायःजसो खुशीले भरिपूर्ण थियो, मेरो बाल्यकाल !
माओवादी युद्दकालमा एक बालसैन्य । फोटोः Flickr
मेरो बाल्यकालको समय बित्यो, म अहिले युवा छु । २४ वटा हिउँद पार गरिसकेँ, २५ मा चल्दैछु । आज नौ वर्षका बालबालिकाहरू बन्दुक बोकेर युद्दमा लड्दै छन रे भन्ने तथ्य थाहा पाउँदा मलार्इ दुःख लाग्छ । मेरो मन पोल्छ । म कल्पना पनि गर्न सक्दिन, एउटा नौ/दश वर्षे बालक बन्दुक समातेर रणभूमीमा गोली चलार्इरहेको क्षण । तथापि यो वास्तविकतालार्इ हामी कसैले पनि नकार्न सक्दैनौं । विश्वभर ३ लाख भन्दा बढी बालबालिकाहरू युद्दमैदानमा उतारिएको कुरूप चित्रलार्इ विभिन्न अध्ययन अनुसन्धानले प्रकाशमा ल्याइसकेका छन् । बालबालिकाहरूलार्इ सहज रूपमा फकाउन वा धम्काउन सकिने भएकाले प्रायःजसो भूमिगत संगठनहरूले बालबालिकाहरूलार्इ युद्दमा प्रयोग गर्दै आएका छन् । ति बालबालिकाहरूलार्इ खुशिको अर्थ थाहा छैन, थाहा छ त केबल कसरी बन्दुक चलाउने र हत्या गर्ने ! अध्ययन कार्यमा सरिक भै आफ्नो सुन्दर भविष्यको मार्गचित्र कोर्नु पर्ने समयमा बन्दुकधारी समूहहरूले बालबालिकाहरूलार्इ नारकिय जीवन जिउन बाध्य तुल्याएका छन् । ती बालबालिकाहरूलार्इ बाल्यकालको खास अर्थ थाहा छैन् । तपाइँ कल्पना गर्नुस त, यदि त्यो ठाउँमा तपाइँ हाम्रा साना भाइबैनीहरू हुन्थे भने हामीलार्इ कति नरमाइलो लाग्थ्यो होला ?
युद्दमा प्रयोग गरिने बालिकाहरूको अवस्था अझ कहालिलाग्दो भएको विभिन्न अनुसन्धानहरूले पुष्टी गरेका छन् । बालिकाहरूलार्इ युद्दमा सैनिकको मात्र भूमिका नदिइ, जबरजस्ती करणी वा बिबाहका लागि बाध्य पारिन्छ । उनीहरूको काम ती युद्द समूहका नाइकेहरूको यौन प्यास मेटाउने मात्र नभर्इ खाना पकाउने र ख्वाउने पनि हुन्छ । र, विभिन्न तथ्यहरूले यो पनि देखाउँछ कि कुल बालसैन्यहरूको संख्या मध्ये ४० प्रतिशत संख्या बालिकाहरूको छ । त्यसैले, समयमै हामी सबै सचेत हुनु आवश्यक छ । युद्दमा हुँदै आएको बालबालिकाहरूको प्रयोगका बिरूद्द एक भएर उभ्भिनु हामी सबै सचेत मानिसहरूको जिम्मेवारी हो । आउनुस्, हामी सबैले आफ्नो ठाउँबाट गर्न सकिने सहयोगका लागि साझा संकल्प गरौं ।
बालसैन्य भर्ना बिरूद्दको अभियानमा सहभागि हुनका लागि यहाँले तलका दुर्इ विकल्पहरू रोज्न सक्नुहुने पनि सहर्ष जानकारी गराउँछु ।
१) फेब्रुअरी १२ अर्थात रेड ह्यान्ड डे दिन सम्मका लागि यहाँको फेसबुक, ट्विटर वा माइस्पेस जस्ता सामाजिक सञ्जालहरूको प्रोफाइल तस्बीरमा रेड ह्यान्ड तस्बीर राखेको । यहाँहरूको सहजताका लागि एउटा तस्बीर तल राखिएको छ ।
२) फेसबुकमा तयार पारिएको एक अनलाइन कार्यक्रम मा सहभागि भर्इ, आफ्ना साथीहरूलार्इ पनि प्रोफाइल तस्बीर परिवर्तन गर्न अनुरोध गरेर ।
हामीले त आफ्नो बाल्यकाल हाँसी खुशी बितायौं, अब हाम्रो जिम्मेवारी भनेको हाम्रा भार्इबैनीहरूको बाल्यकाल हाम्रो भन्दा पनि उच्चस्तरले बितोस भनि सृजनात्मक काम गर्नु नै हो ।
आउनुस् बाल शैन्य भर्ना बिरूद्द एक भएर उभ्भियौ‌ ।




Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...