Skip to main content

राजनीति बिग्रेको देश, हामी युवा, हाम्रा चूनौती र सम्भावनाहरु

मैले धेरैपटक सुन्दै आएको छु – युवाहरु परिवर्तनका संवाहक हुन । यी उर्जाशील शक्ति हुन । युवा शक्तिको समुचित प्रयोगमा घगडान परिवर्तनहरु सम्भव छन । यी सो¥है आना सत्य छन । तथापी यी पेचिला सत्य कुराहरु हाम्रो देशमा कहिल्यै वास्तविकतामा परिणत हुन सकिरहेका छैनन् । सार्वजनिक सभाहरुमा नेताहरुको भाषणमा उच्च प्राथमिकतामा पर्ने युवा सम्बन्धी उनीहरुका यी बुझाईहरु, कार्यान्वयनका बखत कहिल्यै प्राथमिकतामा पर्न सकिरहेका छैनन् ।
गल्कोट साप्ताहिकले आफ्नो रजत जयन्तीको उपलक्ष्यमा २५ औं अंक तयार पार्दै गर्दा, मित्र दिल शिरीषले युवाहरुका चूनौती र सम्भावनाका विषयमा लेख तयार पार्न गरेको आग्रहपछि मैले अनुभूत गरेको हामी युवाहरुका लागि सबभन्दा ठूलो चूनौती नै हामी युवाहरुका संभावनाका विषय भाषणमा मात्र सिमित पारिनुमा देखेको छु । कतिपय राजनैतिक युवाहरुर्लाइ लाग्ला, यसले फगत कुरा गरिरहेछ । हुनसक्छ, यी राजनीतिमा अभ्यस्त युवाहरुका लागि फगत कै कुरा हो । गलफती नै हो । तर एक आम नेपाली युवा भएर देशमा विद्यमान गञ्जागोल र राजनैतिक हठताका बीचमा कुन नेपाली आम युवाले सम्भावनाका स्वर्गीय स्वप्न देख्न समर्थ होला र ? सधैं भाषणमा मात्र युवाहरुलाई उर्जाशील शक्ति भन्नेहरुले विकास निर्माणको कुन उपयुक्त ठाउँमा युवाहरुको प्रयोग गर्न सकेका छन ?
हाम्रा राजनैतिक दलका नेताहरुले आफ्ना तुच्छ राजनैतिक अभिष्ट पूरा गर्न युवाहरुलाई हिंस्रक बन्न उद्यत पारिरहेका थुप्रै बलिया प्रमाणहरु अहिले मेरा आँखामा नाचिरहेछन – बिझाउने दृश्य बनेर । सडकमा इट्टा युद्द गर्न र रेलिङ भाँच्ने बाहेक कुन रचनात्मक कार्यमा सहभागी हुन उत्प्रेरित गरेका छन– हाम्रा राजनैतिक दलका नेताहरुले आफ्ना भातृसंगठनका युवाहरुलाई ? म देख्तिन – कुनै असल उदाहरणहरु । हुन त देश निर्माणका लागि राजनीतिको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको मेरो दुईचार थान विकसित मुलुकहरुको घुमाइको सिकाई हो । तर, मैले मेरो देशको राजनीतिबाट हामी युवाहरुले प्राप्त गरेका खास त्यस्ता कुनै उपलब्धीहरु छैनन, जसमा म गर्व गर्न सकुँ । राजनीति बिग्रेको देशको एक जिम्मेवार युवा भएका नाताले मेरो देशका युवाहरुका अगाडि थुप्रै चूनौतीहरु मात्र म देख्तछु । तर सम्भावनाका अति मिहिन उज्याला प्रकाशहरु पनि हाम्रा अगाडि ज्वाजल्यमान प्रदिप्त भएको म नकार्न चाँहि सक्दिन ।
पैंतालिस प्रतिशत बेरोजगार युवाहरु रहेको तथ्याङ्क पढिरहँदा मैले ५५ प्रतिशत रोजगार युवाहरुलाई सम्झेँ । र, मलाई अचम्म लागिरह्यो – यो ५५ प्रतिशतको हिसाबभित्र पिसाब फेर्ने राम्रो शौचालय निर्माण गर्ने सपना सजाएर खाडीको ५० डिग्री सेन्टिगे्रडको तापक्रममा रगत छाद्न बिबश मेरा दाजुदिदी, भाईबहिनीहरु अटाए हुनन कि ? यदि बिदेश बाहिर रोजगारीका लागि गएकाहरु पनि रोजगार भएकाहरुकै आँकडा भित्र अटाएका भए त हामी सजिलै अनुमान गर्न सक्दछौ्र कि हाम्रो देशमा बेरोजगारिताको क्षेत्र कति बिकराल छ । हुन पनि केहि हप्ताअगाडि कोरियामा श्रमीकका रुपमा जान तम्तयार भै भाषा परिक्षामा संलग्न ७० हजार युवाहरुको उपस्थितीले पनि त प्रमाणित गर्दछ, कि हामी युवाहरुका लागि सबभन्दा ठूलो चूनौती देशभित्रै रोजगारीको सृजना हुन नसक्नु हो । र, महत्वपूर्ण चूनौती त स्वदेशमा हामी केहि पनि गर्न सक्दैनौ भन्ने हाम्रो हतोत्साही मानशिकता नै हो ।
हाम्रा अगाडि “रोजगारी हुन नसक्नु वा रोजगारीताको सृजना गर्न नसक्नु” बाहेक पनि कैंयन अरु चूनौतीहरु पनि छन । जस्तो कि हामी युवाहरुले प्राप्त गरिरहेका विद्यालय तथा विश्वबिद्यालयका शिक्षाहरु पनि त विश्वका अरु देशहरुको शैक्षिक प्रणालीहरुको दाँजोमा बैज्ञानिक, सृजनात्मक र पेचिला छैनन । त्यसैले त विकसित समाजका युवाहरुको सोच्ने शैली र हाम्रा सोचहरुमा ठूलो भिन्नता छ । के शिक्षाले ब्यक्तिको सृजनशीलता निर्दिष्ट गर्दैन त ? सिकाइ सिर्जनशील भए पो सोचाईहरु रचनात्मक बन्न सक्दछन् ।
प्रविधीको जानकारी र प्रयोग पनि त हामी नेपाली युवाहरुका लागि अर्को महत्वपूर्ण चुनौती हो । मलाई स्मरण छ – केहि दिन अगाडि, म्याग्दीको एउटा कलेजमा “इमेल, इन्टरनेट प्रयोग” का सम्बन्धमा गरिएको सर्भेक्षणमा कक्षा ११ मा अध्ययन गर्दै गरेका युवाहरु मध्ये ८० प्रतिशत युवाहरुलाई त इमेल इन्टरनेट भनेकै के हो भन्ने पत्तो रहेनछ ! यहि उदाहरणबाट प्रष्ट हुन्छ, हामी नेपाली युवाहरु विश्वमा विकास भएका पछिल्ला उन्नत प्रविधीको पहुँचभन्दा कति बाहिर छौं ! यहि तीतो यथार्थबिच, विश्वका अन्य मुलुकका युवाहरु झैं अब कुन आधारमा हामी पनि उत्तिकै प्रतिस्पर्धी र परिष्कृत छौं भन्ने ? अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा कसरी एक सक्षम र उपयुक्त उम्मेदवारका रुपमा हामी आफूलाई उभ्याउन सक्छौं होला ?
चूनौती सँगसँगै हामीसँग थुप्रै सम्भावनाहरु पनि छन । त्यसकारण पनि हामीसँग चूनौतीहरु मात्र छन भनि सम्भावनका अति उज्याला पक्षहरुलाई इन्कार गर्ने भूल गर्नु हुँदैन । रोजगारीका लागि विदेशीका शौचालय सफा गर्न नहिच्किचाउने हामीहरुले हाम्रै माटोमा ब्यवासायिक तरकारी खेती शुरु किन नगर्ने ? पुष्पखेती, पशुपालन, होटल ब्यवसाय, पर्यटनसम्बन्धी ब्यवसाय, जडिबुटी संकलन र प्रशोधन सम्बन्धी उद्यम, सौन्दर्य सम्बन्धी ब्यवसायहरु र सूचनाप्रविधी सम्बन्धी उद्यमशिलता के हामीहरु सञ्चालन गर्न सक्दैनौं होला र ?
थोरैमा पनि सन्तुष्ट हुने, आत्मनिर्भरताका लागि अधिकतम प्रयास गर्ने र श्रम सबै समान हुन भनि श्रमका सबै पक्षलाई बराबर सम्मान गर्ने संस्कारको विकास गर्न सक्यौं भने हाम्रा अगाडि थुप्रै सम्भावनाहरु छन । ती यस्ता सम्भावनाहरु छन जसले हाम्रो क्षमता विकास मात्र गर्दैनन, हामीले मनग्गे आम्दानी गर्न सक्ने अवसरका ढोकाहरु पनि उघार्ने छन । नबिर्सौ – स्वदेशमै श्रम गर्ने हाम्रो अठोटले हामीलाई मात्र सम्पन्न बनाउँदैन, राष्ट्रलाई समेत सभ्य र समुन्नत बनाउँदछ ।
बागलुङबाट प्रकाशित हुने गल्कोट साप्ताहिकका लागि सुरक्षित गरिएको ।

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...