Skip to main content

राजनीति बिग्रेको देश, हामी युवा, हाम्रा चूनौती र सम्भावनाहरु

मैले धेरैपटक सुन्दै आएको छु – युवाहरु परिवर्तनका संवाहक हुन । यी उर्जाशील शक्ति हुन । युवा शक्तिको समुचित प्रयोगमा घगडान परिवर्तनहरु सम्भव छन । यी सो¥है आना सत्य छन । तथापी यी पेचिला सत्य कुराहरु हाम्रो देशमा कहिल्यै वास्तविकतामा परिणत हुन सकिरहेका छैनन् । सार्वजनिक सभाहरुमा नेताहरुको भाषणमा उच्च प्राथमिकतामा पर्ने युवा सम्बन्धी उनीहरुका यी बुझाईहरु, कार्यान्वयनका बखत कहिल्यै प्राथमिकतामा पर्न सकिरहेका छैनन् ।
गल्कोट साप्ताहिकले आफ्नो रजत जयन्तीको उपलक्ष्यमा २५ औं अंक तयार पार्दै गर्दा, मित्र दिल शिरीषले युवाहरुका चूनौती र सम्भावनाका विषयमा लेख तयार पार्न गरेको आग्रहपछि मैले अनुभूत गरेको हामी युवाहरुका लागि सबभन्दा ठूलो चूनौती नै हामी युवाहरुका संभावनाका विषय भाषणमा मात्र सिमित पारिनुमा देखेको छु । कतिपय राजनैतिक युवाहरुर्लाइ लाग्ला, यसले फगत कुरा गरिरहेछ । हुनसक्छ, यी राजनीतिमा अभ्यस्त युवाहरुका लागि फगत कै कुरा हो । गलफती नै हो । तर एक आम नेपाली युवा भएर देशमा विद्यमान गञ्जागोल र राजनैतिक हठताका बीचमा कुन नेपाली आम युवाले सम्भावनाका स्वर्गीय स्वप्न देख्न समर्थ होला र ? सधैं भाषणमा मात्र युवाहरुलाई उर्जाशील शक्ति भन्नेहरुले विकास निर्माणको कुन उपयुक्त ठाउँमा युवाहरुको प्रयोग गर्न सकेका छन ?
हाम्रा राजनैतिक दलका नेताहरुले आफ्ना तुच्छ राजनैतिक अभिष्ट पूरा गर्न युवाहरुलाई हिंस्रक बन्न उद्यत पारिरहेका थुप्रै बलिया प्रमाणहरु अहिले मेरा आँखामा नाचिरहेछन – बिझाउने दृश्य बनेर । सडकमा इट्टा युद्द गर्न र रेलिङ भाँच्ने बाहेक कुन रचनात्मक कार्यमा सहभागी हुन उत्प्रेरित गरेका छन– हाम्रा राजनैतिक दलका नेताहरुले आफ्ना भातृसंगठनका युवाहरुलाई ? म देख्तिन – कुनै असल उदाहरणहरु । हुन त देश निर्माणका लागि राजनीतिको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको मेरो दुईचार थान विकसित मुलुकहरुको घुमाइको सिकाई हो । तर, मैले मेरो देशको राजनीतिबाट हामी युवाहरुले प्राप्त गरेका खास त्यस्ता कुनै उपलब्धीहरु छैनन, जसमा म गर्व गर्न सकुँ । राजनीति बिग्रेको देशको एक जिम्मेवार युवा भएका नाताले मेरो देशका युवाहरुका अगाडि थुप्रै चूनौतीहरु मात्र म देख्तछु । तर सम्भावनाका अति मिहिन उज्याला प्रकाशहरु पनि हाम्रा अगाडि ज्वाजल्यमान प्रदिप्त भएको म नकार्न चाँहि सक्दिन ।
पैंतालिस प्रतिशत बेरोजगार युवाहरु रहेको तथ्याङ्क पढिरहँदा मैले ५५ प्रतिशत रोजगार युवाहरुलाई सम्झेँ । र, मलाई अचम्म लागिरह्यो – यो ५५ प्रतिशतको हिसाबभित्र पिसाब फेर्ने राम्रो शौचालय निर्माण गर्ने सपना सजाएर खाडीको ५० डिग्री सेन्टिगे्रडको तापक्रममा रगत छाद्न बिबश मेरा दाजुदिदी, भाईबहिनीहरु अटाए हुनन कि ? यदि बिदेश बाहिर रोजगारीका लागि गएकाहरु पनि रोजगार भएकाहरुकै आँकडा भित्र अटाएका भए त हामी सजिलै अनुमान गर्न सक्दछौ्र कि हाम्रो देशमा बेरोजगारिताको क्षेत्र कति बिकराल छ । हुन पनि केहि हप्ताअगाडि कोरियामा श्रमीकका रुपमा जान तम्तयार भै भाषा परिक्षामा संलग्न ७० हजार युवाहरुको उपस्थितीले पनि त प्रमाणित गर्दछ, कि हामी युवाहरुका लागि सबभन्दा ठूलो चूनौती देशभित्रै रोजगारीको सृजना हुन नसक्नु हो । र, महत्वपूर्ण चूनौती त स्वदेशमा हामी केहि पनि गर्न सक्दैनौ भन्ने हाम्रो हतोत्साही मानशिकता नै हो ।
हाम्रा अगाडि “रोजगारी हुन नसक्नु वा रोजगारीताको सृजना गर्न नसक्नु” बाहेक पनि कैंयन अरु चूनौतीहरु पनि छन । जस्तो कि हामी युवाहरुले प्राप्त गरिरहेका विद्यालय तथा विश्वबिद्यालयका शिक्षाहरु पनि त विश्वका अरु देशहरुको शैक्षिक प्रणालीहरुको दाँजोमा बैज्ञानिक, सृजनात्मक र पेचिला छैनन । त्यसैले त विकसित समाजका युवाहरुको सोच्ने शैली र हाम्रा सोचहरुमा ठूलो भिन्नता छ । के शिक्षाले ब्यक्तिको सृजनशीलता निर्दिष्ट गर्दैन त ? सिकाइ सिर्जनशील भए पो सोचाईहरु रचनात्मक बन्न सक्दछन् ।
प्रविधीको जानकारी र प्रयोग पनि त हामी नेपाली युवाहरुका लागि अर्को महत्वपूर्ण चुनौती हो । मलाई स्मरण छ – केहि दिन अगाडि, म्याग्दीको एउटा कलेजमा “इमेल, इन्टरनेट प्रयोग” का सम्बन्धमा गरिएको सर्भेक्षणमा कक्षा ११ मा अध्ययन गर्दै गरेका युवाहरु मध्ये ८० प्रतिशत युवाहरुलाई त इमेल इन्टरनेट भनेकै के हो भन्ने पत्तो रहेनछ ! यहि उदाहरणबाट प्रष्ट हुन्छ, हामी नेपाली युवाहरु विश्वमा विकास भएका पछिल्ला उन्नत प्रविधीको पहुँचभन्दा कति बाहिर छौं ! यहि तीतो यथार्थबिच, विश्वका अन्य मुलुकका युवाहरु झैं अब कुन आधारमा हामी पनि उत्तिकै प्रतिस्पर्धी र परिष्कृत छौं भन्ने ? अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा कसरी एक सक्षम र उपयुक्त उम्मेदवारका रुपमा हामी आफूलाई उभ्याउन सक्छौं होला ?
चूनौती सँगसँगै हामीसँग थुप्रै सम्भावनाहरु पनि छन । त्यसकारण पनि हामीसँग चूनौतीहरु मात्र छन भनि सम्भावनका अति उज्याला पक्षहरुलाई इन्कार गर्ने भूल गर्नु हुँदैन । रोजगारीका लागि विदेशीका शौचालय सफा गर्न नहिच्किचाउने हामीहरुले हाम्रै माटोमा ब्यवासायिक तरकारी खेती शुरु किन नगर्ने ? पुष्पखेती, पशुपालन, होटल ब्यवसाय, पर्यटनसम्बन्धी ब्यवसाय, जडिबुटी संकलन र प्रशोधन सम्बन्धी उद्यम, सौन्दर्य सम्बन्धी ब्यवसायहरु र सूचनाप्रविधी सम्बन्धी उद्यमशिलता के हामीहरु सञ्चालन गर्न सक्दैनौं होला र ?
थोरैमा पनि सन्तुष्ट हुने, आत्मनिर्भरताका लागि अधिकतम प्रयास गर्ने र श्रम सबै समान हुन भनि श्रमका सबै पक्षलाई बराबर सम्मान गर्ने संस्कारको विकास गर्न सक्यौं भने हाम्रा अगाडि थुप्रै सम्भावनाहरु छन । ती यस्ता सम्भावनाहरु छन जसले हाम्रो क्षमता विकास मात्र गर्दैनन, हामीले मनग्गे आम्दानी गर्न सक्ने अवसरका ढोकाहरु पनि उघार्ने छन । नबिर्सौ – स्वदेशमै श्रम गर्ने हाम्रो अठोटले हामीलाई मात्र सम्पन्न बनाउँदैन, राष्ट्रलाई समेत सभ्य र समुन्नत बनाउँदछ ।
बागलुङबाट प्रकाशित हुने गल्कोट साप्ताहिकका लागि सुरक्षित गरिएको ।

लोकप्रिय पोष्टहरू

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

नांगो नाच, यौनधन्दा र राजधानी

मैले मेरो देशका बारेमा गर्व गर्दा अब गौतम बुद्ध, सगरमाथा, एकसिंगे गैंडा, जैविक विविधताले भरिपूर्ण देश वा जिउँदी देवी कुमारीको नाम लिनुपर्छ जस्तो मलाई लाग्दैन् । हामी अराजकता र उच्छृङ्खलताको सगरमाथा चढिसकेका छौं अब किन फोकटमा अरु अरु बहानामा नेपाली भएकोमा गर्व गर्नु ?! मैले यहाँ उल्लेख गर्न चाहेको सन्दर्भ मेरो पछिल्लो पटकको काठमाडौं भ्रमणको हो । यहाँले बुझिसक्नु भयो होला, काडमाडौं फगत हाम्रो देशको प्रशासनिक वा राजनैतिक राजधानी मात्र रहेन् । त्यो गुण्डाहरुको राजधानी हो, त्यो आन्दोलनकारीको राजधानी हो, हत्या, हिंसा र लुटपाटमा निमग्न अपराधीहरुको राजधानी हो । अनि राजधानी हो त्यो डान्स बारका नाममा नांगै नाच्ने तरुनी र उनीहरुका स्तन, नितम्ब वा हातको एक पटकको स्पर्शका लागि कामातुर बृद्ध सेठ र साहुहरुको पनि । मैले यसपटक यस्ता चार पाँच डान्सबारको भ्रमण गर्न पाएँ कि न जसको कुनै पत्रिका, रेडियो वा टेलिभिजनमा विज्ञापन नै देखिन्छन् न त त्यहाँ हुने कर्तुतका बारेमा तिनै पत्रिका, रेडियो वा टेलिभिजनका हेडलाइनहरु लेखिन्छन वा वाचिन्छन् ! न त ती ठाउँहरुमा समाजमा शान्ति, अमनचयन र सुव्यवस्थाको ठेक्का पाएका ...

एउटा सग्लो रात(कथा)

आषाढको एक शुक्रबारको साँझ बिश्वविद्यालयबाट घरतिर फर्कने क्रममा अलि ढिला भो । घरसम्म पुग्नलाई माइक्रो, अनि नगर बस सबैको आवातजावत बन्द भैसेकेको थियो । हिडेर एक घण्टाको पैदल यात्रा गर्ने दुस्साहस मैले गरिनँ । त्यसकारण, ट्याक्सीको पखाईमा त्यसै उभिरहेको थिएँ । आडैमा एउटी युवती आई । मतिर पुलुक्क हेर्दै मुसुक्क मुस्कुराई । मैले पनि मुस्कुराएरै उसको आगमनको स्वागत गरेँ । सोधी – “दाई ट्याक्सी कुर्नुभएको ?” “हजुर ।” मैले जवाफ दिएँ । “म पनि ट्याक्सी वेट गरिराखेको हेर्नु न अहिलेसम्म एउटा भेटेको छैन ।” युवतीले दुखेसो पोखी । मैले प्रश्न गरेँ – “कहाँ जानुपर्ने ?” “धेरै टाढा त हैन, मुस्ताङचोकसम्म पुग्नुपर्ने थियो ।” जवाफमा उसले भनी ।  उसको मुखबाट मुस्ताङचोक फुत्कदाँसाथ ममा नजानिदो उत्साह बढेर आयो । भनेँ – “ए, हो र ? म पनि त मुस्ताङचोक नै जान लागेको नी !” “ला हो र ? उसो भए त मज्जा भो नी, हजुर अनि मेरो दुवैको फिप्टी प्रसेन्टेज पैसा सेभ हुने भो नी त । एक्लै जाँदा त ४०० लिन्छ । अब दुई सयमै पुगिने भईयो ।” उसले खुशी ब्यक्त गरी । मैले पनि समर्थन जनाएँ – “हो त ।” अनि यो पनि जान्न चाहेँ कि ऊ के गर्...

गेष्टहाउस, यौन ब्यवसाय र कानुन

फोटो गुगल बाट सर्च गरि राखिएको हो । मेरो ख्यालमा हाम्रो नेपाली समाजमा सबभन्दा बढि गलत ढंगले ब्याख्या गरिने विषय केहि छ त, त्यो यौन सम्बन्धि सन्दर्भ नै हुनुपर्छ । मानिसहरू यौनका विषयमा यति गम्भिर देखिन्छन् कि कोही व्यक्तिको कोही युवतीसँग उठबस बढ्न थाल्यो भने मान्छेहरू उनीहरूका विषयमा टिकाटिप्पणी गर्न एकदमै लालयित हुन्छन् । राम्रा/नराम्रा, जायज/नाजायत हरेक किसिमका टिप्पणीहरू हुन पुग्दछन् । अझ कुनै पनि व्यक्ति यौनका मामलामा कमजोर देखियो भने त झन उसको दीनदशा बिग्रयो भन्ने जाने हुन्छ । मानौं उसले यति ठूलो अपराध गरेको छ कि जिन्दगीभर उ क्षमायोग्य मान्छे हुनै  सक्तैन । भन्न त मान्छेहरू भन्छन्, यौन प्राकृतिक कुरा हो । जैविक आवश्यकता हो । र, यसको आवश्यकतालाई कसैले पनि नकार्न सक्तैन । तर मान्छेहरू जब कोहीला ई  यौनका विषयमा खुल्न थालेको पाउँछन् अनि फेरि फरक बन्न पुग्छ, उनीहरूको दृष्टिकोण । अब यौन न त प्राकृतिक कुरा नै हुन्छ न त जैविक आवश्यकता नै । मान्छेहरू यसला ई  सामाजिक संस्कार अनि मूल्य र मान्यतासित जोडेर हेरिदिन्छन् । अरू त अरू एक बलात्कृत नारीको विवशताको समेत खिल्ली उडाउन ...

प्रचण्ड, निशानी, र हामीहरू

' राती दश बजेको आलर्म सेट गर्नु, ठ्याक्कै टाइममा हस्तमैथुन गर्नुपर्छ । '  ब्यक्तिको नाम ट्याग गरेर उनले फेसबुकमा भित्तेलेखन सम्प्रेषण गर्ने गर्थे । उनको भित्तेलेखनमा अंकित ब्यक्ति उनका हितैषी मित्र हुन होइनन् त्यो मेरो सरोकारको कुरो रहेन् । किन्तु, धवलागिरिका पत्रिकाहरूमा स्तम्भकारको परिचय स्थापित गरिसकेका उनको स्तरको ब्यक्तिले फेसबुकमा यस्ता भित्तेलेखनहरू सम्प्रेषण गर्नु कत्तिको उचीत थियो भन्ने मेरो प्रश्न हो ।   पछिल्ला दिनहरूमा एउटा राम्रै चर्चा बटुल्न सफल अनलाइन पत्रिकाहरूमा प्रचण्ड लक्षित लेखहरू मार्फत स्थापित लेखकको परिचय बनाएका उनलाई माथि उल्लेखित उट्पट्याङ यौनजन्य खुराक फेसबुकमा पस्केका कारण केहि फेसबुके साहित्यकारहरूले यौन कविको उपनाम पनि भिरा ई दिए । र, उनी जबरजस्त यौन कविको छवि निर्माणको दिशामा अग्रसर हुन थाले । धन्य अनलाइन पत्रिकाले उनला ई  यौन कवि हुनबाट बचाए, र एउटा परिचय बनाइ दिए- दिल निशानी मगर । निशानीको लेखन शैली विशिष्ट छ । त्यो एकदम जबरजस्त छ । सुन्दर बान्की परेका वाक्य गठन र उस्तै वाचनप्रिय शब्दको छनौटमा उनको शिल्पमाथि डा. गोविन्द भट्टरा ई ...