Skip to main content

आमा महान छिन् उनलाई नबिर्स !

आमासँग । तस्बीरः स्वयं
”बाबु, मैले भाततरकारी पकाएर राख्देकी छु, आफू पनि खानु अनि भाईलाई पनि ख्वाउनु । खानेबेलामा कल नगरी खानु नी फेरि । त्यहाँ कल गरेको थाहा पाएँ भने बेलुका तिमेरुलाई मैले जान्या छु !” हामीलाई बिहानको चिया ख्वाईसकेपछि, पिढीमा बसेर गुहकार्य गरिरहेका हामीहरुलाई डोको बोकेर घाँस काट्न जान ठिक्क हुनुभएकी हाम्री आमाले प्रत्येक भोर मलाई यसैगरी सम्झाउनु हुन्थ्यो । त्यसपछि आमा घाँस काट्न लाग्नुहुन्थ्यो । भाई पुलुक्क मतिर हेर्थ्यो । म आँखा तरेजस्तो गर्थे ।  
आमा घाँस काट्न गैसकेपछि हामी चाँहि भान्छातिर दगुरी हाल्थ्यौं । आमाले भनेजस्तो कहिल्यै पनि झगडा नगरी खाना खाने काम गरेनौं हामी दुईभाईले । जहिले झगडा हुन्थ्यो, कसले पहिले पस्कने भन्ने विषयमा, कसले पस्कदा धेरै भात भुँइमा छर्यो र त्यो छरिएको भात कसले टिप्ने भन्ने कुरामा, अनि कुँडेबाट दुध हाल्दा कसले एक डाडु दुध धेरै हाल्यो र किन बराबर गरेन भन्ने विषयमा । दाई भएकाले अलि दादागिरी मेरै हुन्थ्यो, भाईपनि जण्डै हो मान्छे ऊ पनि लड्न कस्सिन्थ्यो । अन्तिममा रुने उही हुन्थ्यो । फकाउने म हुन्थेँ । “पैसा भएको बेलामा पाँच रुपैया दिन्छु, अहिले नरोइ र बेलुका आमालाई पनि नभन्दे” भनेपछि भाई फुलिन्थ्यो पनि । यसरी आमाको र हाम्रो बिहान शुरु हुन्थ्यो । 
मैले लेखिरहनु जरुरी छैन आमाको महिमा ! केहि अपवादलाई छाड्ने हो भने संसारका हरेक छोराछोरीलाई आफ्नी आमा विशेष नै हुन्छन् । र, मेरा लागि मेरी आमा धेरै विशेष हुनुहुन्छ । 
आमाको वात्सल्य, प्रेम र कहिलेकाही दिनुभएको गाली ती सबै विशेष छन । राजनैतिक धपेडीका कारण बुबा सधैं घरबाहिर हुनुपर्ने भएकाले हाम्रा लागि आमा, बुबा र साथी सबै हाम्री आमा नै हुनुहुन्थ्यो । त्यसकारण पनि बच्चाहुँदा बुबाभन्दा हजारौं गुणा विशेष मलाई मेरी आमा लाग्थ्यो । करिबकरिब सम्पूर्ण घरब्यवहार आमाले नै धान्नुभयो । के गर्नुभएन ? परिवारमा कसैले नगरेको रक्सी पार्ने कामदेखि भूजा भुट्नेसम्म । आमाका दुखका ती पलहरु याद गर्दैगर्दा आमाका लागि खास विशेष केहि गर्न नसकिरहँदा सारै दुखको अनुभूति हुन्छ । मेरी आमाको सबैभन्दा विशेष गुण भनेको भित्र जतिसुकै पीडा होस बाहिर सबैका अगाडि खुशि हुन सक्नु हो । आमाका तीनवटै दिदीका श्रीमान्हरु राम्रो आय भएका हुनुहुन्थ्यो । जेठो ठूली आमाको श्रीमान मास्टर, माईली ठूलीआमाको बुढा ठेक्कापट्टा र साईली ठुली आमाको लोग्ने इन्डियन आर्मी तर हाम्रो बाबा चाँहि सिर्फ राजनीति । कहिलेकाही म दुखेसो पोख्थेँ आमासँग बुबा यो अर्थउपार्जन नहुने क्षेत्रमा लाग्नुभयो भनेर, आमा भन्नुहुन्थ्यो – “तेरा बाले पैसा नकमाएर के भो ? नाम कमाउनु भएको छ ।” मैले फेरि दुखेसो गर्थेँ – “आमा नामले खान दिदैन ।” आमाको जिकिर हुन्थ्यो – “पैसाले सबै किनिदैन ।” त्यतिखेर म आमाको कुरामा सहमत हुदैनथेँ, र एक्लै भुत्भुती रहन्थेँ । अहिले महशुस हुने गर्छ – हो त, पैसाले सबैथोक किन्न नै कहाँ सकिन्छ र ?
बच्चैदेखि कविता लेख्थेँ म । मैले पहिलो कविता चार कक्षामा हुँदा लेखेको थिएँ– मेरो बिरालो शिर्षकमा । र, आमा नै हुनुहुन्थ्यो त्यसको पहिलो श्रोता । मलाई सधैं हौस्याउनुहुन्थ्यो – राम्रो छ भनेर । हुँदाहुँदा केहि आयश्रोत नै नभएकी मेरी आमाले मैले आइ.कम पढ्दै गर्दा लेखेको उपन्यास छाप्नका लागि तीन हजार उपलब्ध गराउनु भएको थिएँ । मैले एक साँझ भनेको थिएँ – “आमा मैले उपन्यास लेखेको छु, छाप्नु पर्यो । ५ हजार लाग्छ रे । हजुरले तीन हजार खोज्दिनु परो । पछि उपन्यास बेचेर म फिर्ता गर्छु ।” एक हप्तापछि आमाले ३ हजार उपलब्ध गराईदिनुभो । उपन्यास छापाखानामा बुझाएँ । छापियो पनि “पीडा र विछोड” शिर्षकमा । बेच्न दिएको उपन्यासको ठेली साथीहरुले लग्न त लगे, उपन्यास बेचे कि बेचेनन कुन्नी पैसा भने दिएनन् । र, आमाले खोजेको ऋण मैले फर्काउन सकिनँ । उपन्यास प्रकाशित भएको दुईवर्षपछि आमाले भन्नुभयो – “बाबु, अब यो लेख्ने काम गरेपनि छपाउने काम चाँहि नगर, तेरो उपन्यास छाप्दाको तीनहजार मैले अस्ति मात्र तिरिभ्याएँ ।” अहिले सम्झन्छु, सायद आमाले त्यतिखेर त्यो ऋण नखोजिदिएको भए, मैले उपन्यास प्रकाशन गर्न असमर्थ रहेको भए यसरी म साहित्यकर्ममा सक्रिय सायदै हुने थिएँ । हरेक असहजिलाहरुमा साथ दिने मेरी आमा मलाई त्यसकारण पनि निकै प्रिय हुनुहुन्छ । मेरी मार्गदर्शक, मेरी संरक्षक र मेरी पालनकर्ता ! 
भगवती माइजु, गोरीमैयाँ फुपु र मेरी आमा तीन जना मिलेर सधैं लुकी लुकी चुरोट पिउने । आमाले मेरो बाबा र कान्छो हजुरबाको अगाडि कहिल्यै चुरोट पिउनुहुन्थेन । म जान्दिनँ डरले हो वा सम्मानले तर मलाई आमाले चुरोट पिएको कत्ति मन पर्ने थिएन । खासमा मलाई के परेको थियो भने चुरोट पिउने मान्छेहरुको आयु एकदमै छोटो हुन्छ । अनि म आमालाई सधैं चुरोट छाड्नका लागि दबाब दिदैँ भन्थेँ – आमा, चुरोट छाड्नुस, यसले क्यान्सर हुन्छ रे, छिटै मरिन्छ रे । आमाले सधैं बाटाघरे बज्यैको उदाहरण दिनुहुन्थ्यो । भन्नुहुन्थ्यो – “चुरोट खाएर मर्ने भए बाटाघर बज्यैको चौरासी हुन्थ्यो ? नडराई मलाई केही पनि हुँदैन ।” आमाले यसो भन्दा म ढुक्क हुन्थेँ तर संशय चाँहि रहिरहन्थ्यो । त्यसकारण चुरोटको निहुँमा आमासँग झगडा गर्न कहिल्यै छाडिनँ । अन्ततः आमालाई हार्न करै लाग्यो, र मैले सातकक्षा पढ्दै गर्दा उहाँले सधैका लागि चुरोट छाडिदिनु भयो पनि । 
आमासँग बाल्यकालमा बिताएका प्रत्येक पलहरु अविष्मरणीय छन् । सबै लेखीसाध्य पनि छैन । अझ आमाका महानता, उहाँको त्याग र समर्पणका ब्याख्या गर्ने विशेषण पनि त छैन । त्यसैले आमाका बारेमा लेख्दैगर्दा मलाई यत्ति अनुरोध गर्न मन लागेको छ – “आमाको प्रेम अतुलनीय छ, तुलना नगर । उनको त्याग र समर्पणका कथाहरु अमूल्य छन् ब्याख्या गर्ने धृष्टता नगर । त्यसैले आमा महान छिन् उनलाई नबिर्स !”

Comments

  1. आमालाई आज विहानै फोन गरिसके । फोनमा आमाले झट्ट पट्ट आज मलाई सम्झिएकोमा धन्यवाद भन्नुभयो र त्यसपछि सन्चो विसन्चो सोध्ने मौका दिनुभयो । साह्रै खुसी लागेको छ । आमा देवी हुन् । सवैले आफ्नो आमाको सम्मान यो लेखमा भनिए झै गर्न आवश्यक छ । भनाई नै छ "सवै कुरा किन्न सकिन्छ तर आमा किन्न सकिन्न ।" ह्याप्पी मदर डे ।

    ReplyDelete
  2. काश ति दिन फर्केर आए

    ReplyDelete
  3. शान्ति गुरू, खुशि लाग्यो आमालार्इ बिहानै फोन गर्नुभएछ । र, धन्यवाद यति धेरै मन परार्इदिनुभएकोमा ।

    ReplyDelete
  4. आमा को महानताको झझल्को दिने लेख राम्रो लाग्यो |

    ReplyDelete

Post a Comment

प्रतिक्रिया ब्यक्त गर्दा सभ्य र सुसंस्कृत शैली प्रयोग गर्नका लागि सम्पूर्णमा सविनय अनुरोध गर्दछु ।

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

खाल्डोमा गाडी, जेलमा साथीः एक आत्मसंवाद

सधैं पुगिरहेको गन्तव्य थियो । गन्तव्यमा गुगल म्याप्सले सिफारीश गरेको बाटो भएर जाँदा मैले हठात गाडी मोड्नुपर्ने अवस्था बन्यो । हतपत गाडीलाई पार्किङमा छिर्ने बाटोतिर छिराउँदा, मैले हाँकेको गाडीको भाग त्यस बाटोको छेउमा कम, बाटोको छेउतिरको खाल्डोमा बढी पर्न जाँदा पछाडिको एउटा पाङ्ग्रोले भुँइ छाडेको विचित्रको स्थितिमा पुग्यो । यो आजैको घटना हो, केहि घण्टा अगाडिको । मलाई कुनै चोटपटक लागेन । गाडीमा विशेष क्षति पनि भएन । तर गाडीलाई त्यस विचित्रको स्थितीबाट बाहिर ननिकाल्दासम्मको मेरो जीवनको त्यो पूरा १ घण्टा १५ मिनेटले मलाई केहि विशेष ज्ञान भने अवश्य दिलायो ।  म जुन विचित्रको स्थितीबाट गुज्रिएर अहिले यो ब्लगपोष्ट लेख्तैछु, सम्झनामा मेरा केहि चिनजानका र केहि घनिष्ट मित्रहरूको तस्बीर एकतमास मेरो दिमागमा घुमिरहेको छ जो केहि समय अगाडिदेखि सहकारी ठगी प्रकरणमा पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् । के ति मेरा साथीहरूले पनि यस वयमा जुन स्थितिको सामना गरिरहेका छन् त्यसका बारे दैनिकी लेख्दै होलान् ? थाहा छैन्, कसले कहिलेदेखि सहकारीमा जम्मा हुन आएको बचतकर्ताको रकमलाई मनोमानी तवरले आफ्नो नीजि लाभको लागि प्रयोग...

अनि मलाई खुबै राजनीति लाग्छ ...

कहिले काही मैले फोकस गुमाएको जस्तो मेरा नजिकका प्रिय मान्छेहरूले महशुस गर्नुहुन्छ ।  राजन दाईले अस्ति फोन गरेपछि पो झल्याँस्स भएँ । वहाँको गुनासो मिश्रित प्रश्नले सिधै मेरो दिमागमा झड्का दिन पुग्यो, दाईसँग खास घुलमिल नभएकाहरूलाई चाँहि वहाँको प्रश्नले दिमागमा हैन् सिधैं मुटुमा हान्न सक्छ । वहाँका प्रायः प्रश्नहरू तारा खेलमा निशाना लगाउन प्रयोग हुने वाण जस्तो सिधा र तिखो हुन्छन् । जस्तो मेरो दिमाग मैं झङ्कार लेराउने प्रश्न थियो वहाँको,  "हैन पाक्षिक रूपमा ब्लग अद्यावद्यिक (अपडेट) गर्छु भन्या हैन् ? एक महिना पुग्न लाग्यो त सर !"    मलाई व्यंग्य गर्नुपर्दा दाइले सर भन्नुहुन्छ, अनि वहाँलाई चाहिँ म भन्छु, साहुजी । यत्तिमा मात्र दाजुको प्रश्न सिमित हुन्थ्यो भने, सायदै म आजको यो ब्लग लेख्न बस्थेँ । तर वहाँको प्रश्नसँग व्यंग्यमिश्रित सानो जिज्ञासा पनि थियो, "खुबै चुनाव लाग्या छ हैन् तिमीलाई !?" यो जिज्ञासामिश्रित व्यंग्य हो या व्यंग्य मिसिएको जिज्ञासा । या यो जिज्ञासा हुँदै नभएर केवल व्यंग्य मात्र थियो । तर जेहोस् यो केहि न केहि चाँहि पक्कै थियो ।  खुबै चुनाव लाग्ने आफत ...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...