Skip to main content

म "खेल" खेल्दिनँ

आयरल्याण्ड (स्कटल्याण्डमा समेत) मा आयोजित २० ओभरको विश्वकप छनोट प्रतियोगितामा अपेक्षित खेल पस्कन सकेको भए हाम्रो राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीले अर्को बर्ष दक्षिणी छिमेकी राष्ट्र भारतमा विश्वकप खेल्ने अवसर प्राप्त गर्ने थियो । तर छनोटचरणका ६ खेल मध्ये वर्षाका कारण स्थगित एक खेल बाहेक बाँकी पाँच मध्ये चार खेलमा नेपालको हार लज्जास्पद त थियो नै, क्रिकेट प्रशंसकका नाताले मलाई हाम्रो टोलीले जितेको एक खेलमा समेत तारिफ योग्य प्रदर्शन गरेजस्तो लागेन । खेल हो, हारजित हुन्छ । यसले मलाई उती दुखित पनि बनाएन । तर अभ्यासखेलदेखि लयमा नफर्केको टोलीले छनोट खेलमा पनि तारिफयोग्य खेल पस्कन असमर्थ रह्यो । 
कुरो क्रिकेट खेलको मात्र पनि रहेन, अरु खेलहरुमा पनि हामीले राम्रो प्रदर्शन गर्न सकिरहेका छैनौ । फिफाको विश्व फुटबलको वरियताक्रममा नेपाली राष्ट्रिय टोली निरन्तर ओरालो लाग्ने क्रम कायमै छ । भलिबल, बास्केटबल र कबड्डीमा पनि नेपाली राष्ट्रिय टोलीले कहिल्यै पनि सुखद नतिजा हासिल गरेनन । कुनै बेला हामी दक्षिण एशियाली क्षेत्रमा मार्शल आर्टसमा तारिफयोग्य प्रदर्शन गर्दथ्यौं, तथापी पछिल्ला दिनहरुमा त्यसमा पनि हाम्रो प्रस्तुती चिन्ताजनक देखिन्छ । तर यस्तो हुनुका कारणहरुका सम्बन्धमा ठोस अध्ययन पनि गर्ने गर्दैनौं । 
खेलकुद क्षेत्रको अधोगतिका बारेमा टिप्पणी गर्नुपर्यो भने हामी मध्ये अधिकांशलाई सजिलो हुने प्रतिक्रिया के हो भने यस क्षेत्रमा राजनैतिक हस्तक्षेप छ । वा, नयाँ प्रतिभाले ठाउँ पाउँदैन । यी दुवैथरी प्रतिक्रियाहरु महत्वपूर्ण टिप्पणी हुन । किन्तु, खेलकुद क्षेत्रमा उल्लेख्य प्रगति हुन नसक्नुको मुख्य कारण हामी आफै हौं भन्ने हामीले नकार्न मिल्दैन । हाम्रो परिवार, हाम्रा बुबाआमा र हाम्रो समाज । 
प्रत्येक बाबुआमाको सपना आफ्ना छोराछोरी डाक्टर, पाइलट, इन्जिनियर, अभिवक्ता वा लेखापरिक्षक बनुन भन्ने नै छ । कति त्यस्ता बाबाआमा हाम्रा समाजमा होलान् जसले आफ्ना बालबच्चाले अतिरिक्त क्रियाकलापका क्षेत्रमा राम्रो गरुन भन्ने चाहन्छन् ? फुर्सदको समयमा एकछिन खेल्न निस्किने बालबच्चालाइ समेत हामी अनेकथरी घरायसी काममा अल्झाउन चाहन्छौं । हामीमा एउटा गहिरो विश्वास के छ भने खेलेर कसैको पनि प्रगति हुँदैन । छैन । 
खेलकुदको प्रसंग आउँदासाथ मलाई मेरै गाउँको बुढो चौरको बेहिसाव याद आउँछ । रत्नेचौरमा लमतन्न चौरमा फुटबलको पोस्ट त गाडिएका छन् तर खेल्ने किशोरकिशोरीहरु उत्साहित देखिदैन । खेल्न पुगेका अधिकांशलाई घरको काम गर्नेै पर्ने बाध्यता हुन्छ । त्यसकारण, ती दत्तचित्त भएर खेल्न पनि पाउँदैनन् । न त खेल्न सिकाउने कोही हुन्छ न त खेलकुदका पर्याप्त साधन नै हुन्छन् । जे जे लिएर ती त्यहाँ खेल्न पुग्छन । सबैजना रमाईलोका लागि खेल्न पुग्छन । एकजनाको पनि सपना हुँदैन । जब सपनाविहिन खेलाडी जबरजस्ती रमाइलाका लागि मात्र खेल्छ, उसँग प्रतिभाको विकास हुँदैन । ऊ कसरी ब्यवसायिक बन्न पुग्छ ? 
रमाईलोका लागि खेल्न शुरु गरेकाहरु येनकेन राष्ट्रिय टोलीमा पर्छन । खेल्ने प्रतिभा भएकाहरुको पहुँच पुग्दैन, वा खेल्दाखेल्दै ती खेल्नै छाडिदिन्छन् । अधिकांश उनीहरुलाई जिवीकोपार्जनका लागि क्रिकेटको पीच वा फुटबलको मैदानभन्दा अरबको मरुभूमी किफायती हुन्छ । उनीहरु त्यतै जान लालयित हुन्छन् । जुन देशमा खेलेर भविष्य सुरक्षित गर्न सकिदैन त्यहाँ खेल्नुको पनि औचित्य रहने कुरो भएन । खेलाडीहरुलाई पैसाको पछाडी कुद्नुपर्ने अवस्था आएपछि त्यो भन्दा ठूलो विडम्बना अर्को के होला ? हो, हामी त्यही बिडम्बनायुक्त समयमा बाँचिरहेछौं ।
एउटा जमाना थियो यहि खेलकुद क्षेत्रमा (नजाने अहिले पनि होला), जतिखेर यस क्षेत्रका दलालहरु आफ्ना बन्धुबान्धवहरुलाई “खेलाडी” बनाएर विदेश पैठार गर्थे । असली खेलाडीहरु त्रिभुवन विमानस्थलबाट घर फर्कन्थे । ती लज्जा, क्रोध र हिनताको असह्य पीडामा जिउँदै मर्थे । ती नक्कली फुटबल खेलाडीहरु, कुस्तीबाजहरु, पौडीबाजहरु वा करातेका डनहरु जापान, कोरीया, हंगकंग, अमेरिका र युरोपका कतिपय देशहरुमा नेपाली शरणार्थीका रुपमा उतैको नागरिक भैसके हामीसँग कुनै हिसाव बाँकी रहेन अब । खासमा राजनीतिको आडमा खेलकुदलाई व्यवसायिक नभई “वैदेशिक रोजगारको व्यापार” बनाउने “दलालहरु” का कारण नेपाली खेलकुद यसरी माथि उठ्नै नसक्ने गरी धसारिन पुगेको हो । 
समग्र नेपाली खेलकुद क्षेत्रको उज्ज्वल भविष्यका लागि आम नेपाली अभिभावकहरु आश्वस्त हुनु जरुरी छ कि खेलमा लगाव भएका आफ्ना नानीबाबुहरुलाई आज खेल्न प्रोत्साहित गर्दा उनीहरुको आर्थिक भविष्य समेत असुरक्षित रहनेछैन । र, आम अभिभावकरु आस्वस्त हुन सक्ने सरकारसँग दिर्धकालीन सोंच, योजना र कार्यान्वयन गर्ने इमान्दारीता हुनु महत्वपूर्ण छ । नत्र नेपाली खेलकुदको अँध्यारो भविष्यतर्फको यात्राको शिलशिला चलिरहनेछन । 

Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

नांगो नाच, यौनधन्दा र राजधानी

मैले मेरो देशका बारेमा गर्व गर्दा अब गौतम बुद्ध, सगरमाथा, एकसिंगे गैंडा, जैविक विविधताले भरिपूर्ण देश वा जिउँदी देवी कुमारीको नाम लिनुपर्छ जस्तो मलाई लाग्दैन् । हामी अराजकता र उच्छृङ्खलताको सगरमाथा चढिसकेका छौं अब किन फोकटमा अरु अरु बहानामा नेपाली भएकोमा गर्व गर्नु ?! मैले यहाँ उल्लेख गर्न चाहेको सन्दर्भ मेरो पछिल्लो पटकको काठमाडौं भ्रमणको हो । यहाँले बुझिसक्नु भयो होला, काडमाडौं फगत हाम्रो देशको प्रशासनिक वा राजनैतिक राजधानी मात्र रहेन् । त्यो गुण्डाहरुको राजधानी हो, त्यो आन्दोलनकारीको राजधानी हो, हत्या, हिंसा र लुटपाटमा निमग्न अपराधीहरुको राजधानी हो । अनि राजधानी हो त्यो डान्स बारका नाममा नांगै नाच्ने तरुनी र उनीहरुका स्तन, नितम्ब वा हातको एक पटकको स्पर्शका लागि कामातुर बृद्ध सेठ र साहुहरुको पनि । मैले यसपटक यस्ता चार पाँच डान्सबारको भ्रमण गर्न पाएँ कि न जसको कुनै पत्रिका, रेडियो वा टेलिभिजनमा विज्ञापन नै देखिन्छन् न त त्यहाँ हुने कर्तुतका बारेमा तिनै पत्रिका, रेडियो वा टेलिभिजनका हेडलाइनहरु लेखिन्छन वा वाचिन्छन् ! न त ती ठाउँहरुमा समाजमा शान्ति, अमनचयन र सुव्यवस्थाको ठेक्का पाएका ...

एउटा सग्लो रात(कथा)

आषाढको एक शुक्रबारको साँझ बिश्वविद्यालयबाट घरतिर फर्कने क्रममा अलि ढिला भो । घरसम्म पुग्नलाई माइक्रो, अनि नगर बस सबैको आवातजावत बन्द भैसेकेको थियो । हिडेर एक घण्टाको पैदल यात्रा गर्ने दुस्साहस मैले गरिनँ । त्यसकारण, ट्याक्सीको पखाईमा त्यसै उभिरहेको थिएँ । आडैमा एउटी युवती आई । मतिर पुलुक्क हेर्दै मुसुक्क मुस्कुराई । मैले पनि मुस्कुराएरै उसको आगमनको स्वागत गरेँ । सोधी – “दाई ट्याक्सी कुर्नुभएको ?” “हजुर ।” मैले जवाफ दिएँ । “म पनि ट्याक्सी वेट गरिराखेको हेर्नु न अहिलेसम्म एउटा भेटेको छैन ।” युवतीले दुखेसो पोखी । मैले प्रश्न गरेँ – “कहाँ जानुपर्ने ?” “धेरै टाढा त हैन, मुस्ताङचोकसम्म पुग्नुपर्ने थियो ।” जवाफमा उसले भनी ।  उसको मुखबाट मुस्ताङचोक फुत्कदाँसाथ ममा नजानिदो उत्साह बढेर आयो । भनेँ – “ए, हो र ? म पनि त मुस्ताङचोक नै जान लागेको नी !” “ला हो र ? उसो भए त मज्जा भो नी, हजुर अनि मेरो दुवैको फिप्टी प्रसेन्टेज पैसा सेभ हुने भो नी त । एक्लै जाँदा त ४०० लिन्छ । अब दुई सयमै पुगिने भईयो ।” उसले खुशी ब्यक्त गरी । मैले पनि समर्थन जनाएँ – “हो त ।” अनि यो पनि जान्न चाहेँ कि ऊ के गर्...

गेष्टहाउस, यौन ब्यवसाय र कानुन

फोटो गुगल बाट सर्च गरि राखिएको हो । मेरो ख्यालमा हाम्रो नेपाली समाजमा सबभन्दा बढि गलत ढंगले ब्याख्या गरिने विषय केहि छ त, त्यो यौन सम्बन्धि सन्दर्भ नै हुनुपर्छ । मानिसहरू यौनका विषयमा यति गम्भिर देखिन्छन् कि कोही व्यक्तिको कोही युवतीसँग उठबस बढ्न थाल्यो भने मान्छेहरू उनीहरूका विषयमा टिकाटिप्पणी गर्न एकदमै लालयित हुन्छन् । राम्रा/नराम्रा, जायज/नाजायत हरेक किसिमका टिप्पणीहरू हुन पुग्दछन् । अझ कुनै पनि व्यक्ति यौनका मामलामा कमजोर देखियो भने त झन उसको दीनदशा बिग्रयो भन्ने जाने हुन्छ । मानौं उसले यति ठूलो अपराध गरेको छ कि जिन्दगीभर उ क्षमायोग्य मान्छे हुनै  सक्तैन । भन्न त मान्छेहरू भन्छन्, यौन प्राकृतिक कुरा हो । जैविक आवश्यकता हो । र, यसको आवश्यकतालाई कसैले पनि नकार्न सक्तैन । तर मान्छेहरू जब कोहीला ई  यौनका विषयमा खुल्न थालेको पाउँछन् अनि फेरि फरक बन्न पुग्छ, उनीहरूको दृष्टिकोण । अब यौन न त प्राकृतिक कुरा नै हुन्छ न त जैविक आवश्यकता नै । मान्छेहरू यसला ई  सामाजिक संस्कार अनि मूल्य र मान्यतासित जोडेर हेरिदिन्छन् । अरू त अरू एक बलात्कृत नारीको विवशताको समेत खिल्ली उडाउन ...

प्रचण्ड, निशानी, र हामीहरू

' राती दश बजेको आलर्म सेट गर्नु, ठ्याक्कै टाइममा हस्तमैथुन गर्नुपर्छ । '  ब्यक्तिको नाम ट्याग गरेर उनले फेसबुकमा भित्तेलेखन सम्प्रेषण गर्ने गर्थे । उनको भित्तेलेखनमा अंकित ब्यक्ति उनका हितैषी मित्र हुन होइनन् त्यो मेरो सरोकारको कुरो रहेन् । किन्तु, धवलागिरिका पत्रिकाहरूमा स्तम्भकारको परिचय स्थापित गरिसकेका उनको स्तरको ब्यक्तिले फेसबुकमा यस्ता भित्तेलेखनहरू सम्प्रेषण गर्नु कत्तिको उचीत थियो भन्ने मेरो प्रश्न हो ।   पछिल्ला दिनहरूमा एउटा राम्रै चर्चा बटुल्न सफल अनलाइन पत्रिकाहरूमा प्रचण्ड लक्षित लेखहरू मार्फत स्थापित लेखकको परिचय बनाएका उनलाई माथि उल्लेखित उट्पट्याङ यौनजन्य खुराक फेसबुकमा पस्केका कारण केहि फेसबुके साहित्यकारहरूले यौन कविको उपनाम पनि भिरा ई दिए । र, उनी जबरजस्त यौन कविको छवि निर्माणको दिशामा अग्रसर हुन थाले । धन्य अनलाइन पत्रिकाले उनला ई  यौन कवि हुनबाट बचाए, र एउटा परिचय बनाइ दिए- दिल निशानी मगर । निशानीको लेखन शैली विशिष्ट छ । त्यो एकदम जबरजस्त छ । सुन्दर बान्की परेका वाक्य गठन र उस्तै वाचनप्रिय शब्दको छनौटमा उनको शिल्पमाथि डा. गोविन्द भट्टरा ई ...