Skip to main content

भ्यूटावर, लामा झोलुंगे पुल र बालबाग

बेनी कालीपुलस्थित भ्युटावर तस्वीर: प्रकाश शर्मा
विकासका योजनाहरू कसरी बनाइन्छन् ? यीनका छनौटहरू कसरी गरिन्छन् होला ? ती विकासका योजनाहरूको अपरिहार्यताको पुष्टी कसरी गरिन्छ होला ? भन्ने प्रश्नहरूले मलाई सधैं नै घच्घचाइरहन्थे । तर पछिल्ला २/४ वर्षदेखि नेपालका सन्दर्भमा हुने विकासका योजनाहरूका बारे सुन्दै, देख्दै र भोग्दै आएपछि मलाई लाग्न थाल्यो - यो त नेताको सनकको विषयमात्र रहेछ । जस्तो - कोही उड्डयन मन्त्रीले ठूलो फराकिलो चौर देख्यो - उसको दिमागमा विमानस्थलबाहेक त्यो चौरमा बन्न लायक अर्को कुनै योजना हुँदैन् । कुनै सांसदले एउटा खोला देख्यो - उसको मगजले त्यहाँ बढीमा देख्ने ठूलो सपनाभनेको मोटर गुड्ने पुल नभए एउटा झोलुंगे पुल । र, कुनै मेयरले बालुवाका वगरमा क्रसर उद्योगबाट पैसा उठाउने बाहेक अर्को कुरामा ध्यान दिन सक्दैन । नेताको सनकका अगाडि योजनाको आवश्यकता, औचित्य र महत्वका बहस निरर्थक रहने हाम्रो देशको बिडम्बनापूर्ण व्यवस्था बन्न गएको छ । यो सनकले भरिपूर्ण बिडम्बनाको गाडी काठमान्डुको सिंहदरबारबाट पूर्व-पश्चिम राजमार्ग भएर त्यसका सहायक मार्गहरूलाई पछ्याउँदै गाउँ गाउँका सिंहदरबारसम्म पुग्दो क्रममा छ । 

केहि हप्ताअगाडि कता कताका शहरबजारका चोकहरूमा कंक्रिटका फूलहरू फुलेका तस्बीरहरूले आँखा नबिझाएका पनि होईनन् तर आफ्नै जिल्लातिर पनि सनककै भरमा भैरहदै गरेका विकासका केहि कामहरूबारे थाहा पाउँदा मुटु भक्कानिएर आएको छ । पर्वत सदरमुकाममा वरपरका बस्तीहरूलाई सदरमुकामसँग जोड्नका लागि झोलुङ्गे पुलहरू बनाइयो, जुन लामा र अग्ला स्थानमा बन्न पुगे । स्वभाविकरूपमा कालिगण्डकीको खोंचमा झोलुंगेपुल हालिएपछि ती डेढदुइ सय मिटर लामा र नदिको किनारबाट सय डेढसय मिटर अग्ला स्थानमा हुने नै भए । मुस्ताङ घुम्नजाने पर्यटकले साहसिक खेलहरू बन्जी जम्प गर्ने सुविधा कुश्मामै पाएपछि एकदिन त्यही बास बसेर बजारकै छेउमा भएका लामा, अग्ला पुलमा सेल्फी खिच्न पुग्ने नै भए तर त्यही देखेर रत्नेचौर - कुँडुले झोलुंगे पुलको महत्व/आवश्यकतालाई पुष्टी गर्न त सकिदैन होला । जुन बस्ती भएर कालोपत्रे सडक गएको छ त्यही बस्तीलाई जोड्न हालिने झोलुंगेपुलको महत्व कसरी दर्शिन्छहोला ? त्यहाँ हालिने पुल भएर दिनमा कति जना मान्छे बजार भर्न जाने होलान् ? सोच्दासोच्दा म तीन छक छु । रत्नेचौर भकुण्डे क्षेत्रमा दुरागामी महत्व राख्ने रत्नेचौर-भकिम्ली- बरंजा सडक कालोपत्रे योजना जति प्रशंसनीय र स्तुतीय छ त्यसको ठीक विपरित रत्नेचौर - कुँडुले झो.पु को योजना आलोचनायोग्न छ । गाउँघरमा परेको योजनाको पनि विरोध गर्ने हो ? सकारात्मक हुनुपर्छ भन्ने तपाइँहरूको मत हो भने, पख्नुस् - मलाई अझ एउटा चिन्ता छ - कुँडुलेका मकैबारीमा झुत्ती खेल्ने रातचाके बाँदरका झुण्ड यहि पुल भएर रत्नेचौरका बारीका मकै सखाप पार्न आउने त होइनन् ? 

उसो त योजना छनोटको त्यो भन्दा दश गुणा हास्यास्पद त बेनी बजारको पनि होचो स्थानमा अवस्थित कालिपुलमा कालीगण्डकी माथि हालिएको पुरानो पुलको ढुंगे खम्बालाई आठ दश लाख खर्च गरी मर्मत गरेर भ्यूटावर बनाउने बारे बेनी नगरपालिकाको एउटा वार्डको योजनाबारे थाहा पाउँदा कति सचेत नागरिकहरूको हंसले ठाउँ छाडिसकेको नै छ । फेरि केहि मानिसहरू कस्ता हुन्छन् भने विकासको काम जस्तोसुकै होस् त्यसकाबारे आलोचना गरिनुहुन्न भन्ने मान्यता राख्छन् । उनीहरूले पढ्ने विकासका किताबहरूमा दीगोविकासको अध्याय नै हुँदैन । विकासको औचित्य भन्ने पाठको चाँहि पाना च्यातिएकाले त्यसबारे उनीहरू त्यति भेउ पाउँदैनन् । अतः म जस्तो विकासका सबै योजनाहरू विनाशर्त कार्यान्वयन योग्य रहँदैनन् भन्ठान्ने मनुवाहरू उनीहरूका लागि नकारात्मकताको मात्र प्रचार गर्ने मानिस बन्न पुगेका छौं । अतः अलिकति सकारात्मक भएर सोच्दा यो भ्युटावरको पनि राम्रो उपादेयता चाँहि देखिदो रहेछ । यो पढ्दै गर्दा तपैंलाई लाग्न सक्ला - त्यस्तो होचो ठाउँमा हुने १५ मिटर अग्लो भ्यूटावरको उपादेयताचाँहि के ? यसो सोच्नुस् त - चार पाँच वर्ष अगाडि नै खुला दिशापिसाबमुक्त जिल्ला घोषणा भएको हाम्रो जिल्ला सदरमुकामको खोलाकिनार के साँच्चै दिशापिशाबमुक्त छन् त? यदि तपाइँको जवाफ - कहाँबाट हुनु ? भन्ने हो भने, बुझ्नुस् ती अटेरीमान्छेहरूको निगरानीका लागि त्यो भ्यूटावर आवश्यक छ । बरू वार्डध्यक्षलाई कसैले थप ज्ञान पनि दिने कि - टावर रूँघ्ने एउटा मान्छेको आवश्यकताको विज्ञापन निकाल्नुस्, प्रधानमन्त्री स्वरोजगार कार्यक्रम हुन सक्छ भने वार्डध्यक्ष बेरोजगारी उन्मुलन कार्यक्रम किन नबनाउने ? 

नगरपालिकाका बजेटले बालबालिका खेल्ने स-साना बाल बाग बनाउन नमिल्ने हो ? नगरबासीहरू टहल्न जाने बगैंचा बनाउन नमिल्ने हो ? पूर्वाधार साझेदारी कार्यक्रम अन्तरगत शिशु स्याहार केन्द्र, युवाहरूका लागि हलभित्र खेल खेल्न मिल्ने भवन, सार्वजनिक पौडी पोखरी, महिला शसक्तिकरणका योजनाहरू, जातिय विभेद निर्मुल पार्ने कार्यक्रमहरू गर्न नपाइने हो ? कि हाम्रा लागि विकासको परिभाषा समकालिन विश्वका बुझाईहरूभन्दा फरक हुन ? हामीले अलि माथि, अलि फरक, अलि बढी सृजनात्मक विकासका योजनाहरू बनाउनै नसक्ने हौं त ?

#Myagdi #Beni #Viewtowers

Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...