Skip to main content

खोंच, अभिशप्त सोंच र एउटा मञ्च

मलार्इ समितिहरूमा संलग्न हुन उति चाख लाग्दैन । मलार्इ खादा पहिरिनु या पहिराउनुमा श्रेयस्कर पनि लाग्दैन । मलार्इ कथित विजयको अबीर लगाउनुमा अभिरूची छैन । आजसम्म मनोनित गरिएका पदहरू न मैले लिएकै छु न त्यसमा मैले त्यस्तो गहिरो रूची नै राखेको छु । तर केहि हप्ता पहिले सामाजिक संजालमा बाँडिएको एउटा सूचनाले मेरो ध्यान खिच्यो । ख्वै किन किन एक भेलाले गठन गर्ने भनिएको एक समितिमा सदस्य बनेर काम गर्न भित्रैदेखि मन उद्वेलित भएर आयो । एकदम मनदेखि । 

मैले जीवनका महत्वपूर्ण पाँच वर्षहरू बिताएको बेनीको फूलबारीमा अवस्थित जिल्लाकै एक मात्र आंगिक क्याम्पसमा एकदम अनुशासित र लगनशील बिधार्थी भएर बिताएका स्वर्णीम पलहरू मलार्इ अझै पनि उत्तिकै प्रिय लाग्दछन । त्यो क्याम्पसमा प्रवेशसँगै मैले आफूमा हुर्कदो युवाका तनावहरू र तीनलार्इ सामना गर्न सक्ने उर्जा विकासमा आफ्नो प्रतिभालार्इ तिखार्न सिकेको छु । म्याग्दी-कालीको खोंचमा सकुंचित मानवीय चेतनाहरूभन्दा अलिकति विस्फारीत सोंच र विचार लिएर युवाहरूलार्इ जीवन दर्शन सिकाइरहनुहुने आदरणीय अध्यापक/अध्यापिकाहरूसँगको सामिप्यतासँगै मैले आफ्नो बौद्दिकताको स्तरोन्नती भएको महशुस गरेको छु । मेरा लागि देशमै नाम चलेका उत्कृष्ट विश्वविधालयहरूभन्दा कम नलाग्ने उक्त सार्वजनिक क्याम्पसको शैक्षिक तथा अन्य स्तरोन्नतीका लागि, सदा सक्दो काम गर्ने  मेरो मनोकाङ्क्षा रहदै आएको छ । यसर्थ पनि आफूले एक लगनशील विधार्थीका रूपमा बिताएको स्वर्णीम पाँच वर्षको भारा तिर्ने उपयुक्त बखत यहि गठन हुने समितिमा संलग्न भएर गर्न सकिन्छ भन्ने बुझार्इका कारण पनि म पूर्व विधार्थीहरूको मञ्च भनिएको उक्त समितिमा समाविष्ट हुन चाहेको थिएँ । तर बिडम्बना अत्यन्तै उत्कट चाहना ब्यक्त गर्दा गर्दै पनि, सृजनशील कार्यक्रमहरूका सूची तयार पारेर दशौं मिनेटसम्म सम्बन्धित वरिष्ठतम ब्यक्तित्वहरूसँग भलाकुशारी गर्दा पनि कुराको सुनुवार्इ भएन । मलार्इ यसमा दुख भन्दा पनि खेद लागेको छ । 

मलार्इ लाग्दैन, यो पूर्व विधार्थीहरूको मञ्च भनिएको समितिले लाखौं, करोडौंको आर्थिक कारोबार गर्नका लागि नै गठन भएको हो, मलार्इ यो पनि लाग्दैन यो मञ्चले यसमा संलग्न पूर्व विधार्थीहरूलार्इ विभिन्न परियोजनाहरू मार्फत देश विदेश शयर गराउँनेछ । उसो भए, किन मजस्तै विदेशिएका (त्यो पनि उच्च शिक्षाका लागि) मात्र सदस्यका लागि मनोनित हुन चाहँदा चाहँदै पनि त्यस क्याम्पसका पूर्व विधार्थीहरूको मञ्चमा किन अटाउन सकेनौ‌ ? मेरो व्यक्तिगत प्रश्न हो - म समितिमा बसेर केहि लुट्दै थिएँ हो ? 

यदि भौतिक रुपमा उपस्थित जनाउन नसक्नेहरूलार्इ मञ्चमा समाविष्ट गर्ने अभिप्राय थिएन भने किन विश्वभर छरिएर रहेका पूर्व विधार्थीहरूको पहुँचमा पुग्न सक्ने माध्यम प्रयोग गरियो ? किन त्यहि क्याम्पस प्रांगणको १ किलोमिटरको परिधी (रेडियस) भित्र उपलब्ध हुने एउटा सिंगो मान्छे मात्र चाहिएको थियो भने भेला गठनको सूचना गाउँतिरबाट एउटा कटुवाललार्इ बोलाएर घोक हाल्न लगाइएन ? यस्तो गरिदिएको भए सायद बरू म जस्ताहरूको चित्त दुखार्इ हुने थिएन कि? सूचना प्रविधीको आजको युगमा, अझ सूचना प्रविधीको क्षेत्रमा उदाहरणीय जिल्ला मानिने हाम्रो म्याग्दीको त्यो पनि एउटा उच्च शिक्षा अध्ययन/अध्यापन हुने शैक्षिक संस्थाको पूर्व विधार्थीको मञ्च गठनमा विदेशमै बसेर पनि क्याम्पसको गुणस्तर वृद्दीका लागि टेवा पुर्याउन उत्कट चाहना राख्ने युवाहरूको चाहनाको कदर गर्नु यहाँहरूको वशको विषय बन्न सक्दैन भने यहाँहरूले कस्तो खालको नवीन शैलीको विकास गर्दै हुनुहुन्छ ? के म यसलार्इ बञ्चितीकरण या सिर्जनशील सोंचहरू माथि थोपरिएको निरंकुशता नभनूँ ?  मित्रहरू, मलार्इ समितिको पद चाहिएर यो रोइलो गरेको होर्इन मैले त एउटा आधिकारीकता मात्र खोजेको थिएँ, जसले गर्दा मलार्इ उपलब्ध हुने मञ्चहरू प्रयोग गरी आफूले अध्ययन गरेको शैक्षिक संस्थाको गुणस्तर वृद्दीमा नवीन र युगसुहाउँदो योगदानका लागि सहज बनाउने विचारहरू, स्रोतहरूको पहिचान र वितरणमा सहज हुन सकोस् । 
मलार्इ पत्रिकाहरूमा सदस्य मनोनित भएकोमा बधार्इ छपाउन यस्तो मनोकाङ्क्षा पलाएकै थिएन । मैले फेरि पनि आग्रह गर्न चाहे - मैले अनावश्यक अर्को एउटा विशेषण थपेर गमक्क फुली हिड्न त्यो मञ्चमा बस्न खोजेको थिइँन । र, मेरो विश्वास अझै अडिग छ - कि साँच्चिकै काम गर्ने नै हो भने मैले मञ्च खोजीरहनुमा पनि सायदै कुनै औचित्य छ । संकिर्णता र जडताबाट माथि उठ्न नसक्नुभएकोमा यहाँहरूलार्इ हार्दिक बधार्इका साथ अझ अरू धसिंदै म्याग्दी-कालीको खोंचभन्दा माथि उठ्न नसकेको अभिशप्त विचार भगवति मन्दिर मन्तिरको वगरमै रूमल्लिरहोस् भन्ने हार्दिक शुभकामना । 

Comments

लोकप्रिय पोष्टहरू

अनि रोशन भाइले टिपेछन् ६ बाल्टिन बेरी

गएको साल, हेर्दै कलिला देखिने दुई जना ठिटाहरू तिक्कुरिला रेल बिसौनीको कुनामा मस्त चुरोटको पफ लिदैं गरेका बेला, "भाइहरू नेपाली हो ?" भनेर मैले सोधेको थिएँ । मेरो प्रश्न भुँइमा झर्न नपाउँदै, आफूले तान्दै गरेको चुरोट आफ्नो साथीलाई दिदैँ, झन कलिलो देखिने ठिटोले भनेथ्यो, "हो दाई । कसरी पो ठम्याउनु भो ?"  दुई फरक मुहारको बनोट लिएका मानिसहरू सँगै बसेर एउटै चुरोट तान्दैछन् भने ती पक्कै नेपालीहरू हुनुपर्छ, त्यसमाथि तिमीहरू नेपाली मैं बातचित गर्दै थियौ नी त । मेरो जवाफ सुनेपछि त्यो ठिटोले कपाल कन्याउँदै भनेथ्यो, "हाउ दाजु पनि, सारै मजाको पो हुनुहुदोँ रहिछ !" मैले बात मार्न खोज्दा, निसंकोच बात मार्न खोज्ने ठिटो त पूर्वतिरको लिम्बु भाइ रहेछन् । अनि खासै बात मार्न नचाहने चाँहि रहिछन् - काठतिरका बाहुन भाइ ।  त्यो दिन ती भाइहरू हेलसिन्कीबाट सवा घण्टाको रेल यात्रामा पुगिने ठाउँबाट काम पाइने आशामा साथीलाई भेट्न आएका रहेछन् । आफूलाई भेट्न निम्ता दिएको साथीसँग भेट  नभएपछि  कामको खोजीमा हेलसिन्की झरेका उनीहरूलाई  आफू बस्ने ठाउँतिर फर्कने क्रममा मैले भेट्न पुगेको थिएँ । छोटो भ...

घर कहाँ हो दाजुको ?

अन्तिम पटक ह्वाट्स एपकलमा तेर्ह मिनेट कुराकानी भएको ठ्याक्कै तीन महिनापछि ह्वाट्स एपमा तिमीलाई मेरो पछिल्लो ब्लग पोष्टको लिंक साझा गरेथेँ, करिब तीन हप्तापछि आजै बुनेले मीठो टिप्पणीसहितको सन्देश प्रवाह गर्ने क्रममा अम्रिकाबाट सोधी पठायौ, "Dai, I have a question, where is home? Nepal or Finland?" सायदै बुने तिम्रो प्रश्न यत्तिमै मात्र सक्किन्थ्यो भनेपनि मैले सजिलै भनिदिन सक्थेँ होला जसरी हाम्रै म्याग्दीका लोकगायक खड्ग गर्बुजाले आफ्नो ' पिरती ' एल्बमको एक गीतमा सोध्दा प्रश्न, "घर कहाँ हो मायालु?" कति सजिलै जवाफ दिएथीन् गायिकाले, "हिमालको काखैमा ।" तर तिम्रो प्रश्नमा जवाफ मात्र दिएर पुग्थेन्, त्यसले अन्तःस्करणको भाव पनि जान्न चाहन्थ्यो किनकी त्यसमा तिमीले थपेर पठाएथ्यौ - "What is your feeling since you've lived so many years in Finland?" म फिनल्याण्ड टेकेको वर्षदिन पनि त पुगेको थिएन् जतिबेला सन् २०१३ को हिउँदमा फिनल्याण्डमा मलाई पहिलो कामका लागि भनसुन गर्दिनुभएका दाजु राजन सुवेदीले, तिम्रो जत्तिकै गम्भीर त होईन् तर सिधा प्रश्न गर्नु भएथ्...

मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 " नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् । तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि,  मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् ।  जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो ।  यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म  फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका ...

क्लोरिनको झोल, वैज्ञानिकहरू र मेरी बोइको मुड्की

मेरो बाल्यकाल लगभग बोईसँगै बित्यो । त्यो चकचक गर्ने समय भएकाले मेरो चकचकसँग बोईलाई बेलाबेलामा झिझो लाग्नु स्वभाविक नै थियो । त्यसैले मैले अति नै अटेर गरेपछि बोईले मलाई भन्नुहुन्थ्यो -  "अहिले गाडूँला मुड्की (मुड्कीले हान्छु) ।" तर अहँ कहिल्यै पनि एक झापड खानुपरेन । मुड्की नै खानु नपरेपछि मेरो चकचक थामिने कुरै थिएन, त्यसैले बोईले पनि मुड्की गाडूँला भन्न छाड्नुभएन अनि मैले चकचक गर्न । मेरी बोईले यस धरा छोडेको पनि यहि हिउँदमा बर्षदिन पुग्दैछ, तर बोईले भन्ने गरेको "अहिले गाडूँला मुड्की" मेरो मनमा गडिरहेको छ, अनि यसो सोच्छु, दुईचार पटक बोईले साँच्चिकै मुड्की गाड्नुभएको भए, मेरा चकचक उहिले पहिले नै खत्तम हुन्थे कि ?  तर खासमा चकचक भन्ने जिनिस त्यत्तिकै खत्तम भएर गैहाल्ने कुरो हैन रहेछ । न त यो उमेर बढ्दै गएपछि आफै घट्दै र पछि निस्तेज नै हुने रहेछ । यसले खासमा उमेर बढ्दै गएर केश पाक्दै गएपनि आफ्नो स्वरूपमा अलिकति फेरिदै तरह तरहका रूपमा प्रकट हुँदै पो जाँदो रहेछ कि ? भन्ने निचोडमा पुगेको छु । यस्तै केहि केश पाक्नै थालेका मान्छेहरूको चकचक कोरोनको त्रास बढ्दै गएपछि अलिकति भि...

बोई, बार्ह वर्षमा खोलो किन फर्किएन् ?

हिजो भर्खर जस्तो लाग्छ, २७ औं वसन्तमा हिड्दै गरेको म विना कुनै योजना देश छाडेर परदेश हिडेको । आज १२ वर्ष नाघिसकेछ, परदेश भनिएको ठाम देशजस्तै अनि देश ठानिएको ठाम परदेशजस्तै भएको । मेरी बोइ भन्नुहुन्थ्यो, "बार्ह बर्षमा खोलो फर्किन्छ ।" बार्है बर्ष वितिसकेछन्, म मान्छे भएर होला सायद आफूले आएको बाटैबाटो घर फर्किन नसकेको ! बोइ नफर्किने गरी गएको पनि ५ वर्ष त नाघिसकेछ, सायद अझै हुनुहुन्थ्यो भने फोन गरेर म सोध्दो हुँ, - बोइ बार्ह वर्षमा खोलो कसरी फर्किन्छ ? सिकाइमाग्दो हुँ फर्किने सुत्र, शिरोपर गर्दो हुँ ती सुत्रहरू र लाग्दो हुँ ढोडेनीको पक्की पुल तरेर किनारै किनार तेर्सिएर घैयारासम्म अनि अलिकति माथि उक्लिएर हाम्रा जिजुको पालादेखिको हाम्रो स्थायी ठेगाना उही ढुंगेपाली टोलमा । छिर्दो हुँ आफ्नै मेहनतले बनाएको साढे दुई तले पक्की घरको दैलोभित्र ।           दिनहरू यस्ता पनि थिए, जहिले म कविताहरू लेख्ने गर्थेँ । मेरा कविताहरूमा देश छाड्नेहरूलाई स्वदेशमैं बस्नु भनेर आव्हान हुने गर्थे । अहिले म तीनै कविताहरूका पात्र बनेर आफैले बाँच्नु परेको परिस्थितीलाई पचाउने प्रयत्न गर्दै...