मेरो एउटा साथी छ (हुनुहुन्छ)

 "नीराजन, मेरो बेस्ट फ्रेन्ड हो ।" जन्मेर २६ वर्ष बिताएको देश नेपालमा मलाई यस्तो भन्ने कोही थिएन् ।

तर यतै फिनल्याण्ड आइपुगेपछि, मलाई यस्तो भन्ने एक जना भेट्टिएकी थिइन् । जोसँग बसेर एकै कप चिया वा कफि पिएकै थिइँन्, मैले । मनभरीका बह न मैले उनीसँग केहि पोखेकै थिएँ, न त उनले विशेष केही त्यस्त्तो साझा गरेकी थिइन् मसँग । तर मलाई चिन्ने र मसँग सम्पर्कमा रहेका धेरै साथीभाइसँग उनले सुनाउन बिर्सेकी रहिन्छिन् कि निराजन उनको बेस्ट फ्रेन्ड हो । 

यो पढ्दै गर्दा यहाँलाई लाग्ला, कि आफूलाई बेस्ट फ्रेन्ड बताउने साथीका सम्बन्धमा लेख्ता पनि यसले किन भूतकालको प्रयोग गर्यो ? प्रश्न स्वभाविकै हो तर मेरो जवाफ अलिकति अस्वभाविक लाग्न सक्ला यहाँलाई । कि मलाई बेस्ट फ्रेन्ड भन्ने उनको, खासमा म फ्रेन्ड पनि थिइँन् । न उनी थिइन्, मेरो कुनै त्यस्तो विशेष मित्र । बस्, हाम्रो सामान्य चिनजान मात्र थियो । केहि मानिसहरू हुँदारहेछन्, जो सामान्य चिनजानलाई मित्रताको नाम दिदाँरहिछन्, उनले जस्तै । अनि कोही यस्ता पनि हुँदा रहिछन् कि जोसँग हामी विशेष सामिप्यतामा भएको ठानेका हुन्छौं, तर उनीहरूका लागि त्यो केहि पनि सम्बन्ध नभएको बराबर हुँदोरहेछ, जस्तो म ठान्ने गर्थेँ उनीसँगको मेरो सम्बन्ध । 

विक्रम सम्बतको ६० को उत्तराद्वतिर म म्याग्दीकै एउटा गैर्हसरकारी संस्थाको कार्यक्रम संयोजक भएको थिएँ । ठिक त्यसै समय मैजस्तो खिरिलो ज्यान भएको एकजना नवयुवकसँग म्याग्दीको पश्मित्तोर गाउँ ताकममा चिनापर्ची भएथ्यो । वहाँ हुनु हुँदोरहेछ, तनहुँबाट भर्खर सरकारी सेवामा प्रवेश गरेर जागिरको पहिलो मुकाम म्याग्दी पठाइनुभएका मित्र मुक्ति । उपाध्याय ब्राम्हण । तर अचाक्ली क्रान्तिकारी ! परिचयका हात पसार्दै वहाँले नामथर उपनाम बताउनुभो -  मुक्ति पौडेल नेपाली ! आफू परेँ कम्युनिष्ट पुत्र, म कसरी कम हुन् सक्थेँ ? मैले नामसँग उपनाम मात्रै बताएँ, थर चपाइदिएँ - नीराजन शिरीष ! अरू नवपरिचित ब्राम्हण मित्र हुन्थे भने सायद सोध्दा हुन्, "कस्तो राम्रो उपनाम, मित्र कुन थरी पर्नुभो कुन्नी ?" म भन्दो हूँ - काजी हजुर, थापाकाजी ! तर मेरा मित्र पर्नुभो खाँट्टी क्रान्तिकारी, अनि त वहाँले मेरो नाम र उपनाममैं चित्त बुझाउनुभो । 

प्रिय मित्र,  हाम्रो उमेर पनि त कति भएथ्यो र ? भर्खर गधापच्चिसीको संघारमा पुगेका जो थियौं । कस्तो जोश थियो हामीमा हगि? परिचय गर्दाकै दिनमा हामीले एकअर्कासँग भएको देशभक्तिको एक पित्को स्वाद एक अर्कालाई चखाएकै हो नी, हैन् र ? भर्खरै जस्तो त थियो मैले पनि जागिर गरेर परिवार पाल्न थालेको, अनि मित्रले पनि त्यसै गर्न थालेको । भलै, एनजिओको हाकिम हुनुपूर्व म नीजि विद्यालयको शिक्षक थिएँ, तर सरकारी जागिरको दाँजो लाउन मिल्ने जागिर गैर्हसरकारीको जागिर हुन सक्थ्यो, त्यो नाथे नीजिको कहाँ हुनू ? हजुरले पनि सुनाउनु भएथ्यो हुन त सरकारी जागिरे हुनुभन्दा पहिले काठमाडौंको कुनै केनल क्लबमा प्राविधिकको जागिरे रहेको तर पक्का सरकारी जागिरे हुनुमा जस्तो स्वाद त्यो नीजि तनाखा पाक्ने जागिरमा नपाएरै त होला, हजुर पनि सरकारी जागिरको सुरक्षित छहारीमा ओत लाग्न थाल्नुभएको ? 

त्यो हाम्रो परिचयात्मक भेटघाट फगत एउटा सामान्य चिनापर्चिमैं सिमित नहुनुको कारण पक्कैपनि फरक फरक भूगोलमा जन्मे, हुर्केर पनि उस्तै उस्तै लाग्ने परिस्थितीबाट गुज्रिएकाले हुनुपर्छ । परिचय भएको भोलिपल्ट हामीले सँगसँगै नापेको त्यो मुनादेखि लमसुङसम्मको उकालोको दुरी अझै पनि स्मरणीय रहनुको कारण सायद हामीले आफ्ना उमेर, विवेक र ज्ञानका दायराभन्दा माथि उठेर चर्चा गरेका विविध विषयहरू हुन सक्लान् । त्यो यात्राको कुनै विन्दुमा पर्ने नर्जाको सुन्दर झरना, के कारण खिच्न मन लाग्यो होला हामीलाई त्यहि झरनालाई नै पृष्ठभागमा राखेर भर्खर शुरूभएको हाम्रो मित्रताको चिनोस्वरूप त्यो  पहिलो तस्बीर ?  

त्यहीँ झरना झै निश्चल भाव तपाइँका मुहार, बोलीवचन र व्यवहारमा प्रतिबिम्वित भएको महशुस गरेपछि मात्र मलाई लाग्न थालेको हो, ए छोरा मान्छे पनि त यस्तो सौम्य हुन सकिदोरहेछ । बेफ्वाँकका फोस्रा आडम्बरविहीन जीवनशैली पनि कस्तो मज्जाको हुँदो रहिछ हगी भन्ने परेको मलाई - भेटेपछि त हो नी तपाइँलाई जो नीलो पाइन्ट र सेतो कमिजमा सजिएको एक सरकारी कर्मचारी कम स्कुले ठिटो बढि लाग्ने पहिरनमा देखेपछि । मैले जिस्काएर भनेको पनि थिएँ यदि बिर्सिनु भएको छैन् भने कि तपाइँ त कस्तो कलेज भर्ना भएको विद्यार्थी जस्तो देखिनु भो ! 

भर्खर आइकम पढ्दै गर्दा म र एक मेरा सहपाठी दिपेन्द्रको कस्तो लोभलाग्दो मित्रता थियो । हामी कहिले मेरो गाउँ कहिले उनको गाउँ पुग्थ्यौं । ताल तलैया, खोला नाला र बगैंचाहरू डुलिकन पहिरन फेरीफेरी तरह तरहका तस्बीरहरू खिचाउँथ्यौं । फोटा खिच्नमा दिपेन्द्र माहिर थिए । उनले खिचेका ती फोटाहरू यति रहरलाग्दा हुन्थे कि तिनलाई हेर्दा म आफैंले आफैंलाई लभलेटर लेखूँ लेखूँ लाग्ने गर्थ्यो । त्यस्तै खास तस्बीरहरू हामीले खिचेका पनि होइनौं, दिपेन्द्रको गाउँ पुगेजस्तै म तपाइँको गाउँ पुगेको पनि हैन्, न तपाइँ मेरो घरसम्म पुग्नु नै भएको हो । अँ एकदिन दरबाङबाट बेनी आउँदासँगै मैले डेरामा निम्ताएको थिएँ हजुरलाई खाना खान ।

बिहे गरेको भर्खर दुई बर्ष जति हुँदै गरेको समय थियो । मेरी बुढी भर्खर खाना पकाउन सिपालू हुँदै गर्दाको त्यो बेला तपाइँले भोजन यति मिठो मानेर ग्रहण गर्नुभो कि जसरी वेदाश्रममा बटुकहरू प्रसादी ग्रहण गर्छन् । मेरो डेरामा मैले खाजा, खाना, चियाका निम्ति तपाइँलाई निम्त्याउनु अगाडि र पछाडी पनि मेरा थुप्रै मित्रहरूलाई निम्ताएकै हो, तर विश्वास गर्नुस् तपाइँले झैं खानाको स्वाद लिएर भोजन ग्रहण गर्ने मित्रहरू कमै थिए, मेरा । त्यो बिहान तपाइँलाई खानापछि सायद मैले केहि कविताहरू सुनाएँ कि ? वा, 'हैन् गुरू अफिस त पुग्नैपर्छ १० बजे' भनेर तपाइँ छुट्टिनुभो, मलाई राम्ररी याद हुन सकेन् अहिले । त्यसको केहि वर्षपछि यहाँको काठमाडौंको डेरामा यहाँले नै तयार पारेको चियानास्ता खाइयो । अनि अन्तिम पटक चाँहि म नेपाल आएका बखत दुलेगौँडाको एक शानदार होटलमा खाना खाएथ्यौं ! यसरी हाम्रो मित्रताका दौरान हामीले सँगै जम्माजम्मी तीन पटकमात्रै खाना खाएका छौं । 

खानाबाना तीन पटक, चिया चमेना पाँच सात पटकसँगै भयो होला हाम्रो । तर म सारा भर्चुअल दुनियाँबाट गायप भएको एक वर्ष बितेपछि अचानक सन् २०२३ को मे ६ तारिखका दिन मेरो इनबक्समा यहाँको इमेल आयो । ठ्याक्कै यहि बेला हो मैले महशुस गरेको साथी भनेको त्यो हुँदोरहेछ जसले आफ्ना वरिपरी सारा संसार हुँदा पनि दृश्यमैं नभएको मित्रको खोजी गर्दोरहिछ, ताकी ऊसँग मन खोलेर रून सकियोस् । आनन्द लिएर हाँस्न सकियोस् । उसो त यहाँले प्रेषित गर्नुभएको पहिलो बिजुली पत्रमा नै मैले जवाफ पठाइसकेको हुँ कि यहाँको पत्र पाउँदा खुशि लागेको कुरा । तर फेरि पनि मैले बताउनु नै पर्ने छ कि —

म हराए पनि मेरो याद गर्ने कोही त छ भन्ने महशुस गराउने मित्र पाउनु चानचुने कुरो हैन, त्यसका लागि म फेरि पनि यहाँलाई दीलभित्रको सबभन्दा भित्री कुनाबाट सप्रेम आभार प्रकट गर्न चाहन्छु । 

त्यो पत्र तपाइँले हामीले सबभन्दा पछिल्लो पटक भेटेको दुलेगौंडा पुग्दाको साँझ घर फर्केपछि लेखेको बताउनुभएथ्यो । आफ्ना खुशी, पीडा बाड्नलाई तपाइँको लागि म नै सबभन्दा उपयुक्त मित्र हुँ भन्ने थाहा पाउँदा म हर्षविभोर भएथेँ । उसो त यहाँले पत्रमा मित्रताको सीमा कति र कहाँसम्म भन्ने बारेको अनभिज्ञता लेख्नुभएथ्यो र सबभन्दा सुन्दर लाइन त त्यहि नै थियो, जहाँ सुखदुख बाड्न सकिने एकदमै कम मित्रहरूको सूचीमा मेरो नाम पनि थियो । 

त्यसपछि, नियमित जसो हामीले बिजुली पत्र आदान प्रदान गरिरहेकै छौं । त्यसैकारण त मेरा जीवनमा प्राप्त खुशीका खबरहरू पनि मसँग रगतका नाता जोडिएकाहरूसँग भन्दा धेरै धेरै समय पहिले तपाइँसामु पुग्नेगर्छन् । अनि मनभरी अटेसमटेस रहेका कतिपय व्यथाहरू म तपाइँ सामु यसरी पस्किन्छु, कि ती अरूलाई मैले बाड्नु नै आवश्यक ठान्दिनँ । 

मलाई थाहा छैन्, नियमित जसो बिजुली पत्रमा खुशी र पीडाका क्षणहरू साझा गर्ने, अनि बेलाबखत ह्वाटस्अप कलमा लामा छोटा संवाद गर्ने हामीहरू बेस्ट फ्रेन्ड हौं या होईनौं । मलाई यो पनि थाहा छैन् कि बेस्ट फ्रेन्डहरूले आफ्ना लामाछोटा फोन संवाद र इमेलहरूमा आफ्ना कम देशका बढी कुरा गर्छन् या गर्दैनन् । तर मलाई यत्ति चैं थाहा छ साथीहरू नियमित संवादमा हुन्छन् । ती कहिलेकाही हँसीमजाकका विषयमा हुन सक्छन् त कहिले अत्यन्तै गम्भीर विषयहरू पनि । तर मित्र, हामीले सधैंजसो किन गम्भीर विषयमा मात्र कुराकानी गर्दै आयौं हँ ? 

एउटै मात्र सन्तान हो बनाउने भन्ने मसँग आखिर तीन सन्तान किन भए ? त्यसकाबारे किन यहाँले कहिल्यै प्रश्न राख्नुभएन् ? मैले यहाँलाई चालीसको संघारमा नपुग्दै हजुरको तालु किन खुइलिएको ? भनेर प्रश्न गर्न किन बिर्सेको ? पाक्न थालेको आफ्ना केशकाबारे दुईचार हरफ कुराहरू लेख्न मैले के कारण छुटाएछु ?  अब हामीले हाम्रै कुरा पनि गर्नुपर्ने हुन्छ, जस्तो कि छोरीको पढाई कस्तो चल्दैछ ? सानी छोरीलाई हुर्काउँदै गर्दाको अनुभव ठूलो छोरीलाई हुर्काउनुभन्दाको सहज या विषम कस्तो छ ? छोरा र छोरीको हुर्काइबढाइमा बाबाले महशुस गर्ने पृथकताबारे अब मैले पक्कै लेख्नेछु । र, कामकाजी बाआमाका सन्तानहरूले अभिभावकसँग कस्ता गुनासाहरू पोख्दा रहिछन् ती अनुभवहरू हामीले साटासाट गर्नुपर्नेछ ।

प्रिय मित्र, भौतिक दुरीले हामी पाँच हजार माइल पर भएपनि भावनात्मक दुरी त हामीबिच शुन्य बराबर नै होला । तर के यो शुन्य बराबरको दुरी यस्तै रहिरहला वा समयले हाम्रो मित्रतामा पनि दुरी लेराउँला ? के कृष्ण र सुदामा पनि सधें साथी बनिरहन सके ? के हामी एउटा कृष्ण र अर्को सुदामा बन्न सकौंला ? कि कलियुगमा हर कोही सुदामा बन्ने सामर्थ्य राख्न सक्छ? के कोही आफ्ना मित्रका दाँजोमा शक्तिहिन र कान्तिविहीन भएर बाँच्न सक्छ ? के खासमा कोही कसैको मित्र बन्न सक्छ ?

फिनल्याण्ड आएको बार्ह बर्ष बितिसक्यो, यस बिच करिब एक वर्ष मैले नेपालमा बिताए हुँला । के अब जन्मेर सत्ताइस बर्ष बिताएको देशमा, चालिस बर्ष पुग्नै आँटेको नीराजनले बेस्ट फ्रेन्ड भेटेकै हो त ?

प्रिय मित्र मुक्ति, के खासमा कोही कसैको मित्र बन्न सक्छ ?